نقد و بررسی کتاب جامع‌الصّنایع‌‌والاوزان اثر سیف جام هروی

جامع‌الصّنایع‌والاوزان از مهم‌ترین و کهن‌ترین آثار بلاغی است که در سدۀ هشتم در شبه‌قارۀ هند نگاشته شده است. مولّف این متن، سیف جام هروی است که در دربار تغلقیان و شخص فیروزشاه و پسر او فتح‌خان می‌زیسته است. جامع‌الصّنایع در سال 1399 در سلسله انتشارات دکتر محمود افشار، با همکاری انتشارات سخن به چاپ رسید. متن کتاب با وجود داشتن نسخ مضبوط، دارای خطاها و ناهمواری‌های فراوانی است که در این مقاله ذیل دو عنوان کلّی «نقد و بررسی بخش تصحیح متن» و «نقد و بررسی بخش تحقیقی متن» مورد بررسی قرار گرفته است. از خلال این بررسی روشن می‌شود که این متن علاوه بر دارابودن خطاهای صوری و ویرایشی فراوان، به علّت روش ناصحیح تحقیق، استفادۀ نادرست و ناکافی از منابع در دسترس، عدم وحدت رویه و نیز روش غیرعلمی در تصحیح متن، دارای لغزش‌های فراوانی است که نیاز به یک بازنگری کلّی و دقیق را در آن ایجاب می‌کند. همچنین در این مقاله نشان داده شده است که برخی از ضبط‌های ناصحیح موجود در نسخۀ اساس جامع‌الصّنایع، با استفاده از منابع جانبی به‌ویژه مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف، قابل اصلاح بوده که مصحّح از آن غفلت کرده است.

criticism and review of printed book jame ’as-sanaye val-awzan by seif-e-jam-e-heravi

jame ’as-sanaye val-awzan is one of the most important and ancient rhetorical works written in the eighth century ah in the indian subcontinent. the author of this text is seif-e-jam-e-heravi, who lived in the court of the tughluqs and the person of firuz shah and his son fath khan. jame ’as-sanaye was published in 1399 in the series of publications of dr. mahmoud afshar in collaboration with sokhan publications. the text of the book, despite having valid manuscripts, has many errors and incorrect records that in this work, under the two general headings of &review of the text correction section& and &review of the research section of the text& has been examined. through this study, it becomes clear that this text, in addition to having many formal and editorial errors, due to incorrect research method, incorrect and insufficient use of available resources and lack of unity of procedure and incorrect method in correcting the text, has many errors which requires a general and thorough review. it is also shown in this work that some of the incorrect records in the basic manuscript can be corrected by using additional sources, especially the majmue-ye-lataef -va- safine-ye-zaraef, which the corrector has neglected.