بررسی دیدگاه عین‌القضات در بارۀ شعر و بررسی اشعار فارسی آثار او

عین القضات از شگفتی های فرهنگ ایران اسلامی است و در عرفان و حکمت و کلام و ادب از سرآمدانِ روزگاران. از ویژگی‌های نوشته‌های او که سرشاراند از نکته‌سنجی‌های عرفانی، حکمی و ...  و این پژوهش به بررسی آن ها پرداخته، یکی نیز اشعار فارسیی است که بیشتر بی نام گوینده و گاه با نام گوینده در جای‌جای سخنان او آمده و این ویژگی پی‌آمد دیدگاه ویژه ی او به شعر است. پرسش اصلی این پژوهش یکی دیدگاه ویژه‌یِ قاضی در باره‌ی شعر است و دیگر کیستی و چیستی شاعرانی که بیت‌هایی از آنان آورده. در پاسخ به این پرسش‌ها به شیوه‌ی کتابخانه‌ای نخست دیدگاه پیشرفته‌ی قاضی که شعر را آیینه‌ای می‌داند که هرکس خویشتن خویش را در آن می‌بیند، باز نموده‌ایم. دیدگاهی که با دیدگاه امروزیان درباره‌ی مرگ مولف و بی معنی بودن شعر همانند است، و سپس تا آن‌جا اسناد تاریخی یاری کرده‌اند، شاعرانی چون ابوالحسن بستی و یوسف عامری و احمد حمویه و واعظ سرخسی و ... را که قاضی ابیاتی از آنان آورده، شناسانده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که قاضی هم درباره‌ی شعر دیدگاهی پیشرفته داشته و هم نام و نمونه‌هایی از اشعار چند شاعر عارف سده‌های چهارم و پنجم را که جای دیگری نشانی از آن‌ها نیست، زنده نگه داشته.

An investigation of Ein-al-Qadat’s Persian poetry and his views on poetry

Ein alQadat Hamadani is one of the phenomes of IslamicIranian culture and a preeminent in Theosophy, Philosophy, Gnosticism, and Literature in his own era. His writings are abundant with elegant mystic theosophical punctiliousness. The present study aimed at investigating Persian poems mentioned throughout his sayings almost without mentioning the name of their poets. This characteristic is due to his specific attitude towards poetry. The major purposes of the current study are to show Quazi’s particular attitude towards poems and the poets’ identity whose couplets were recounted. Library research revealed Quazi’s meticulous attitude towards poetry in that he sees poem as a mirror in which everybody looks his own identity. This attitude is similar to presentday poets’ views about the death of authors and meaninglessness of poems.  Following that, poets such as AbolhassanBosti, YousefAmeri, AhmadHammuyu, and VaezSerakhsi, whose couplets were recited by Quazi, were presented and investigated. Findings displayed that Quazi had an unconventional and innovative attitude toward poem and he vitalized the name, identity, and samples of some mystic poets of the fourth and fifth century who have been anonymous everywhere else.