در باب معاصرستیزی و معاصرگرایی (جدال گذشته و اکنون ادبی در تذکرة‌الشعراء و مجالس‌النفایس)

تذکره‌ها محملی برای بازتاب تفکرات و عقاید ادبی بوده اند. تذکره نویسان از رهگذر این آثار نظرات خویش را مطرح می کرده اند و گاه نسبت به عقاید مخالفشان واکنش نشان می داده اند. پس انتظار می رود که دو تذکره نویس هم روزگار هم در بارۀ ادبیات عصر خویش نظرات متفاوت و بعضا متضاد داشته باشند. برخی از ایشان گاه مدافع ادبیات روزگار خود بوده‌ و در تایید و تثبیت جریان‌های ادبی عصرشان قلم زده‌اند و گاه بعضی آن را مورد انتقاد قرار داده و به سختی بر آن تاخته‌اند. اواخر قرن نهم هجری –مصادف با آخرین سال‌های حکومت تیموریان بزنگاهی تاریخی برای جدال میان طرفداری از گذشته و اکنون ادبی بوده است. تذکرةالشعرا و مجالس‌النفایس دو اثر ادبی هستند که با وجود نگاشته شدن در یک محدودۀ زمانی و مکانی، دو نگرش متفاوت و متضاد نسبت به ادبیات معاصرشان بر آن‌ها حاکم است. یکی در دفاع از جریان‌ها و تفکر ادبی روزگارش نوشته شده و دیگری برابر ادبیات عصرش ایستاده و در مقابل آن گذشته و عظمت آن را برجسته کرده است. در مقالۀ حاظر نشان داده ایم دو تذکرۀ مزبور، در پاسخ به سوالِ «اوضاع ادبی روزگار خویش را چگونه می بینید؟» نوشته شده اند و نسبت به یکدیگر بدان پاسخ‌هایی متفاوت داده اند.

On contemporaryism and anti-contemporarysim:The quarrel between literary past and present in Tadhkira-Al-Shoara and Majales-Al-Nafayes

Biographies have been a medium to reflect literary thoughts and ideas. Biographers have presented their ideas and sometimes reacted to their opponents through writing biographies. Therefore, it is expected that two contemporary biographers hold different and even opposite views on the literature of their time. Some of these biographers have defended the literature of their time and have written to confirm and consolidate it, though they have sometimes hardly criticized it. The late ninth century AH coinciding with the last years of the Timurid government was a historic turning point in the struggle between defending the literary past and present. In the present paper, we showed that TadhkiraAlShoara and MajalesAlNafayes, as two biographies of the aforementioned period, were written to answer the question of “how do you see the literary situation of your time?” to which they provided different answers. Specifically, the present study showed that TadhkiraAlShoara and MajalesAlNafayes are two literary works that, despite being written in a common temporal and spatial boundary, are dominated by two different and opposing attitudes towards their contemporary literature. One is written in defense of the currents and literary thoughts of its day, and the other stands against the literature of its day.