ویژگی‌های آوایی و صرفی مشترک قرآن قدس با برخی متون کهن و گویش‌های ایرانی نو

قرآن قدس یکی از متون قابل توجه دوره‌ رشد و تکوین زبان فارسی (قرن 4 و 5) است، زبان آن آمیزه‌ای از فارسی، عربی و عناصر گونه‌ایگویشی قلمداد می‌شود و از نظر آوایی و صرفی ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. با توجه به ارتباطی که این متن با زبان فارسی میانه دارد و اینکه بسیاری از صاحبنظران مکان نگارش آن را جایی در حوالی سیستان می‌دانند، هدف از انجام این پژوهش مقایسه‌ برخی از ویژگی‌های آوایی و صرفیاین قرآن مترجَم با فارسی میانه، متون پازند، متون فارسییهودی و برخی از گویش‌های ایرانیِ رایج در جنوب شرقی ایران بوده است. نتایج برآمده از بررسی داده‌های موجود که عموماً به صورت کتابخانه‌ای به دست آمده‌اند، نشان می‌دهند که این اثر در برخی ویژگی‌های آوایی چون تحول /w/ آغازی و میانی، عدم تحول /d/ میان‌واکه‌ای و تحول /h/ آغازین با متون پازند و در مواردی گویش‌های بلوچی، رودباری، سیستانی و کرمانی مشابهت دارد،  برخی ویژگی‌های صرفی آن، چون تکواژ موصولی نانوشته‌ «ِ»، پسوند مصدرساز «ِشت» و تمایز معنایی دو حرف اضافه‌ «ب/ بد» و «بی» در متون فارسییهودی نیز مشاهده می‌شود و واژه‌هایی از فارسی میانه را نیز در خود حفظ کرده است.

Common Phonetic and Morphological Features of the Quran-e Qods with Some Ancient Texts and Modern Iranian Dialects

Qurane Qodsis one of the remarkable texts of the period of growth and development of the Persian language (4th and 5th centuries). Its language is considered to be a mixture of Persian, Arabic and dialectalvariety elements and has unique features in terms of phonetics and morphology. Due to the connection between this text and the Middle Persian language and the fact that many experts consider its place of writing to be somewhere near Sistan, the purpose of this study was to compare some phonetic and morphological features of this Quran with Middle Persian, Pazand texts, PersianJewish texts and some common Iranian dialects in southeastern Iran. The results of  analyzing the available data, which are generally obtained through librarybased method, show that this text in some phonetic features such as change of beginning and middle /w/, lack of transformation of intermediate / d / and change of  beginning / h / with Pazand texts and in some cases with Baluchi, Rudbari, Sistani and Kermani dialects are similar, some of its morphological features, such as the unwritten monosyllabic  morpheme of “e” the infinitive suffix of &ešt&, and the semantic distinction of the two propositions of &b / bad& and &bi& can also be seen in PersianJewish texts; also some words from Middle Persian have been retained.