فانتزی شاه قهرمان ملی، قهرمان دینی: شیوه‌ای برای برقراری ارتباط با دربار در شعر مدیحه‌سرایان قرن پنجم و ششم

اکثر قریب به اتفاق مدیحه پردازان قرن پنجم و ششم در توصیف ممدوح پیرو فانتزی شاه قهرمان ملی، قهرمان دینی هستند. این فانتزی که نتیجه تلاقی سمبلیک شخصیت های ملی و دینی علی الخصوص تلاقی سمبلیک شخصیت هایی چون رستم و حیدر (ع) است دست مایه توصیف ممدوح به انحا و طرق مختلف شده است. این جهانبینی ایده آلیستی که در ایران با شروع نهضت های ملی از جمله نهضت شعوبیه و همچنین با افزایش گرایش های شیعی شکل گرفت در مدیحه های شاعران قرن پنجم و ششم شالوده توصیف حالات شاه -که در گفتمان خلیفه اللهی و ظل اللهی مرکز امور و مرجع صدور بود- قرار گرفت و فانتزی مشترکی را در شعر مدحی پدید آورد. در این مقاله با در نظر داشتن روش نقد زمینه فانتزی که ابزاری کارآمد برای بررسی ارتباط های انسانی است و با تکیه بر بررسی محوریت و بسامد مضامین مشترک میان شاعران این عهد نشان می دهیم که اندیشه ها و رویکردهای مشترک شاعران قرن پنجم و ششم بر مدیحه های این دوران چه تاثیری داشته و چه زمینه های مشترکی را میان آنها ظاهر کرده است. چنین تحلیلی نشان می دهد که فانتزی مشترک شاعران این عصر چه شیوه های ارتباطی ای را پدید آورده و این شیوه های ارتباطی تحت تاثیر چه تلاقی سمبلیکی هستند.

Fantasy of King, The National and Religious Hero: A Way to Address the Court in Poems of Panegyric Poets of Fifth and Sixth Century AH

Almost all of the panegyric poets of the 5th and 6th century AH in their poetry follow the fantasy of king, the national and religious hero. This fantasy which is the result of symbolic convergence of national and religious characters especially characters like Rostam and Heidar in postIslamic Iranian worldview has become one of the main approaches to communicate with the court and to depict and describe the king in certain ways. In Iran this idealistic worldview begins with the national movements like Shu’ubiyya movement and the rise of Shia orientations among Iranians and eventually it leads to a shared fantasy between poets about the king which then according to religious beliefs was considered as the shadow of God and caliph of God on earth. This paper base on fantasytheme criticism and base on analysis of frequency and intensity of common motifs in the poems of this period argues that the fantasy of king, the national and religious hero has brought about similar communicative patterns among poets and has shaped the panegyric poetry in Iran in certain ways. This analysis will show what communicative approaches have been used to address the court base on the shared fantasy.