نقد یک‌سویگی در نظریه استعاره مفهومی

نظریه استعاره مفهومی، که از زبان شناسی شناختی برآمده است، در دو دهه اخیر بسیار محل توجه پژوهشگران واقع شده است، از جمله ایرانیان. این نظریه دارای برخی نقاط ضعف است که شاید بتوان با نقد و تحلیل آن در اصلاح و تقویتش کوشید. لیکاف و جانسون یکی از اصول استعاره مفهومی را اصل یک‌سویگی نگاشت استعاری می‌دانند و مدعی‌اند که نگاشت استعاری همیشه از سوی حوزه مبدا به سوی حوزه مقصد جریان دارد، نه بالعکس. در این مقاله که با هدف نقد و تقویت اصل یک‌سویگی نگارش یافته، مشخص شد که برخلاف دیدگاه لیکاف و جانسون، نگاشت استعاری دو سویه است و همان گونه که حوزه مقصد را از طریق حوزه مبدا سامان دهی و معرفی می‌کنیم، حوزه مبدا را نیز می‌توانیم بر اساس حوزه مقصد سامان دهی نماییم. اما اگر وجه شبه را که از سوی لیکاف و جانسون نادیده گرفته شده، در نظر بگیریم، می‌توان گفت که برای بیان یک مفهوم یا وجه شبه، نمی‌توان دو حوزه را جا بجا کرد. یعنی با لحاظ کردن وجه شبه یا مفهوم واحد، نگاشت استعاری یک‌سویه می‌شود، مگر در استعاره‌هایی که وجه شبه به یک میزان وصف هر دو حوزه است.

The Critique of Unidirectionality in Conceptual Metaphor Theory

Conceptual metaphor theory, derived from cognitive linguistics, has been the focus of much attention in the last two decades by scholars, including Iranians. This theory has some weaknesses that can be refined by its critique and analysis. Lakoff and Johnson claim that metaphorical mapping always directed from the source domain to the target domaim, not vice versa. This article is intended to criticize and reinforce unidirectionality. We have found that, contrary to Lakoff and Johnson’s view, metaphorical mapping is bidirectional, and as we organize and introduce the target domain through the source domain, we can also organize the source domain according to the target domain. But if we consider the Point of similarity that is ignored by Lakoff and Johnson, it cannot be said that two domains cannot be accommodated to express a concept or a Point of similarity. That is, by considering the pseudonym or the single concept, metaphorical mapping becomes unidirectionality, except in metaphors where the Point of similarity is as much a description of both domains.