راوی غیرقابل اعتماد در داستان شاه و کنیزک

راوی غیرقابل اعتماد، از مباحث جدید در علم روایت شناسی است. راوی اگر ساده اندیش، کودک، دروغگو، ناآگاه، مداخله گرِ یک جانبه یا متعصّب باشد، می تواند داستان را به گونه ای مغایر با واقعیّت آن به مخاطب نشان داده و او را به اشتباه بیاندازد. در داستان شاه و کنیزک که یکی از مهم ترین و بحث برانگیزترین داستان های مثنوی است، راوی به دلیل داشتن تعصّب نسبت به شخصیت های شاه و حکیم و نداشتن آگاهی کافی از روابط علّی و معلولی داستان و نیز دخالت گری بسیار، غیرقابل اعتماد است و با تفسیرها و مداخله گری های یک جانبه و فراوان خود در داستان ابهاماتی ایجاد کرده است. اعتقاد به ظلّ اللهی سلطان و تعصّب بر بری بودن او از خطا، باعث شده که راوی این داستان تفسیرهایی نادرست ارائه دهد و عمل غیراخلاقی شاه و حکیم را که منجر به فریب دادن و قتل زرگر سمرقندی می شود، توجیه نماید؛ درحالیکه بررسی دقیق داستان نشان می دهد که شاه، شخصیتی فریبکار و نیرنگ باز دارد. همچنین راوی، دلیل سرد شدن کنیزک را زشت رو شدن زرگر می داند. این در حالی است که بر اساس شواهد درون متنی، می توان دلیل آن را وصال جنسی دانست. این مطلب که وصال، پایان و مرگ عشق است؛ امروزه در نظریات روانشناسان بزرگی چون رولو می مطرح شده است.