نقد ‌تطبیقی- تحلیلی دو شرح شبه‌قارّه‌ای دیوان حافظ (شرح‌عرفانی غزل‌های‌حافظ و بحرالفراسه‌اللآفظ فی‌شرح دیوان خواجه حافظ)

محبوبیت روزافزون و رواج افکار و اندیشه های حافظ شیرازی در میان عرفای شبه قاره منجر به تدوین شروح متعدد بر دیوان وی گردید که حجم انبوه این شروح، جای خالی نقد و تجزیه و تحلیل علمی آنها را به خوبی آشکار می سازد تا با تکیه بر آن، خوانندهای که به دنبال درک و فهم معانی دقیق اشعار حافظ است به سمت شروح قابل اعتماد راهنمایی شود. به همین منظور، این پژوهش به نقد تطبیقی-تحلیلی در شرح «بحرالفراسه اللافظ فی شرح دیوان خواجه حافظ» از عبیدالله خویشگی قصوری و «شرح عرفانی غزل های حافظ» از ختمی لاهوری که هر دو از عرفای صاحب نام شبه قاره بوده اند، می پردازد. نتایج حاصل حاکی از آن است که این دو شرح على رغم نواقصی که دارند، گاهی توانسته اند تفاسیر مناسبی از اشعار حافظ ارائه دهند. خویشگی به بیان نکات ادبی و ترجمه لغوی اشعار حافظ توجه بیشتری داشته است و از این جهت شرح وی بر شرح ختمی برتری دارد و شرح ختمی صرف نظر از تعقیدهای معنوی فراوانی که در آن وجود دارد در بیشتر موارد از عهده تفسیر درست غزل های عرفانی حافظ برآمده است.