تغییرات الگوی روایی آثار منظوم پهلوانی پس از شاهنامه (با تاکید بر روایت سام‌نامه)

آثار منظوم حماسی پس از شاهنامه، در عین تقلید از متن معیار شاهنامه فردوسی در سطوح زبانی و ادبی، در سطح روایی دچار تغییرات عمیقی شده‌اند. در این پژوهش، به منظور بررسی این تغییرات، الگوی روایی و کیفیت ترکیب پی رفت‌ها در چهار متن گرشاسپ‌نامه، برزونامه، شهریارنامه، و سرانجام به طور خاص، سام‌نامه مقایسه و تحلیل شده است. در مرحله نخست به بررسی شیوه‌های ترکیب پی رفت‌های هر منظومه پرداخته شده و نتایج تحلیل در قالب چهار فرمول کلّی ارائه شده است. در ادامه با در نظر گرفتن بسامد و کارکرد پی رفت‌های فرعی این نتیجه حاصل شد که تغییر اساسی کارکردِ منظومه‌های حماسی در دوره‌های متاخّر و تمرکز بیش تر سرایندگان بر قصه‌گویی، منجر به شکل‌گیری گفتمانی خاص با ویژگی‌هایی چون تکثّر پی رفت‌های فرعی با کارکرد یک سان یا مشابه و به تبع آن تکثّر شخصیت‌های مختلف با خویش کاری یک سان و، از سویی، به تعویق افتادن هر چه بیش تر گره‌گشایی در این منظومه‌‌ها، به ویژه سام‌نامه، شده است. این موارد تاکید بیش تر سرایندگان بر کنش‌های خاص و قصه‌گویی را نشان می دهد و احتمالا نتیجه مستقیم در نظر گرفتن سلیقه روایت‌شنویی متفاوت با روایت‌شنوی آثار حماسی اصیل بوده است.