ردیف و کارکردهای آن در شعر شاعران حوزه ادبی عراق

ردیف از ارکان موسیقی کناری شعر است که سهم مهمی در زیبایی شعر کلاسیک فارسی از بدو پیدایش آن داشته است، اما از آنجا که سبک بینابین قرن ششم هجری قمری آغاز استفاده پیچیده و هنرمندانه از ردیف در حوزه ادبی عراق است، این پژوهش بر آن است تا به شیوه توصیفی- تحلیلی دریابد که ردیف در شعر شاعران سبک سلجوقی تا چه میزان و با چه کارکردهایی رواج داشته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که شاعران قرن ششم هجری نخستین شاعرانی بودند که به طور گسترده ردیف های اسمی دشوار و ردیف های فعلی گوناگون با کارکردهای متنوع هنری و غیرهنری و حتی گاه نامتعارف و منفی را در اشعارشان به کار برده اند. همین امر یکی از عوامل تمایز سبک سلجوقی از شعر سبک خراسانی است. با توجه به نتایج تحقیق، ردیف فعلی با 55 درصد پرکاربردترین ردیف در اشعار شاعران این دوره است. مهمترین کارکردهای هنری ردیف در شعر این شاعران عبارت اند از: فراهنجاری، تناسب با مضمون شعر، ایجاد صور خیال، روایتگری فکر و اندیشه شاعر، و خلق موسیقی درونی