واکاوی کاربرد معانی حرف اضافه «از» تا پایان قرن ششممطالعه موردی در چهار‏کتاب: تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی، قابوس‌نامه و جامع‌‌الحکمتین

شناخت معانی حروف اضافه از‏جمله «از» به‏دلیل نقش تعیین‏کننده‏ای که در القای مقصود دارد، ضروری است. به‏منظور شناخت بیشتر «از»، با رویکرد سبک‌شناسی زبانی در سطح لغوی و با اتخاذ روش توصیفی‏– ‏تحلیلی کاربرد بیست‎و‎نه معنی «از» در تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی، قابوس‌نامه و جامع‌‌الحکمتین مربوط‏به دوره اوّل و دوم نثر فارسی پژوهش شده‏است. هدف این تحقیق تسهیل درک مفاهیم متون این دو دوره، یافتن اشتراک، افتراق، درصد کاربرد معانی «از» و تعمیم آن در دیگر آثار مشابه براساس سبک‌شناسی زبانی است. شناخت معانی این‏حرف می‏تواند ابزاری برای تفسیر و تبیین درست متون ‏باشد. نتایج پژوهش نشان‏می‏دهد که در مقایسة ‏مجموع آثار با یکدیگر بیشترین و کمترین بسامد «از» به‏ترتیب به تاریخ بلعمی با 29.74 درصد و تاریخ بیهقی با 19.64 درصد اختصاص‏می‏یابد. امّا در مقایسة دو دوره، بسامد «از» در دو‏کتاب دوره اوّل 51.34 درصد و در دو‏کتاب دوره دوم 48.66 درصد است. هم‏چنین پرکاربردترین معنی این‎حرف به «تبعیض» با 44 بار در دوره اول و کم‏کاربردترین معنی به‎طور مشترک به «توضیح» و «مصاحبت» در دوره اوّل؛ «انتساب»، «فصل‏و‏تمیز» و «برای» در دوره دوم هر‏کدام تنها با یک تکرار اختصاص‏می‏یابد. دیگر معانی«از» با توزیع تقریباً یکسانی در هر دو ‏دوره به‏کار رفته‏است درحالی‏که در تقابل معانی توزیع مشخّصی وجود‏ندارد.

Application analysis of meanings of preposition AZ Up to the end of the sixth century (A case study in four books: Qabus-Nameh, Tarikh-e Belami, Tarikh-e Bayhaqi, Jame’ol-Hakmatain)

Understanding the meanings of prepositions, such as &az&, is necessary due to the decisive role it plays by induction. In order to find out more about &az&, with the approach of linguistic stylistics at the lexical level and by adopting a descriptiveanalytical method, the use of the twentynine meanings of &az& was studied within: Tarikhe Belami, Tarikhe Beyhaqi, Jame’olHekmatain, and QabusNameh related to the first and second period of Persian prose. The purpose of this study is to facilitate the perception of the texts of these two periods, recognition of the sharing, differentiation, to earn the percentage of the use of the meanings of &az&, and its generalization in other similar works based on linguistic stylistics. Understanding the meanings of this statement can be a tool for accurate interpretation and explanation of texts. The outcome of the research reveals that, in comparison with all the books, the highest and lowest frequency is in the Tarikhe Belami with 29.74 percent and Tarikhe Beyhaqi with 19.64 percent, respectively. However, in comparison with two periods, the frequency of &az& is 51.34 percent within two books of the first period, and 48.66 percent within two books of the second period. In addition, the most widely used meaning belongs to “Tabeiz” with 44 times repetition in the first period, and the least frequently used meanings equally belongs to “Taozih” and “Mosahebat” in the first period; “Entesab”, “Fasl va Tamiz”, and “Baraie” in the second period, with only one repetition for each meaning. The other meanings of &az& apply in almost invariant distribution within both periods but, even so, there is not any distinctive distribution between each specific meaning within two separate periods