تحلیل اسطوره سیمرغ در شاهنامه فردوسی

سیمرغ یکی از پرندگان اساطیری است که در متون دینی زرتشتیان و سپس در حماسه‌های ایرانی حضور دارد. در میان متون حماسی، سیمرغ در شاهنامه کارکردی فعالتر و پررنگتر دارد و اساساً پرداخت بیشتری درباره آن صورت گرفته است. در مقاله حاضر سعی بر آن شده است که به بازتاب ویژگی‎های اساطیری سیمرغ در شاهنامه فردوسی پرداخته شود. این مهم نیز با مطالعه در متون دینی زرتشتی، مانند اوستا، وندیداد، گزیده‌های زادسپرم و ترسیم سیمای سیمرغ و تطبیق آن با شاهنامه محقق شده است. در شاهنامه سیمرغ دارای دو چهره کلی اهورایی و اهریمنی است. جنبه اهورایی سیمرغ نیز شامل کارکردهای درمانگری، توتمیستی و حمایت‌کنندگی و خبرآوری است. جنبه اهریمنی که در میان متون حماسی انحصاراً در شاهنامه از آن یادشده، در واقع نوعی از صورت تحول‎ یافته کارکرد توتمیستی این پرنده یا شکل تغییریافته‎ای از دوگانگی رفتاری و شخصیتی او است.