بررسی و تحلیل قدرت در روابط خانوادگی و تصویر آن در داستان‌های کوتاه معاصر فارس

نهاد خانواده و شیوه‌های بازنمایی آن در آثار ادبی ازجمله داستان در هر دوره مورد توجه قرارگرفته است. گاهی نویسندگان با شناختی که از وضعیت خانواده در عصر خود دارند به نوشتن داستان‌هایی با محوریت خانواده راغب می‌شوند. یکی از موضوعات موردتوجه در مطالعات جامعه‌شناسی در این نهاد، موضوع قدرت است. شناخت شیوه‌های توزیع قدرت در خانواده‌‌، بیانگر بسیاری از تحولات اجتماعی‌ است که باگذشت زمان رخ‌داده است. سرعت فزاینده‌ی این تحولات و تاثیر آن بر ساختار و کارکرد خانواده همچنین آینده‌ این نهاد، دوام یا فروپاشی اشکال سنتی و مدرن آن به یکی از مهم‌ترین مشغله‌های ذهنی اندیشمندان جامعه‌شناسی تبدیل‌شده است. در این پژوهش بر اساس مطالعات جامعه‌شناسی در حوزه‌ خانواده همچنین نظریات مختلف در زمینه‌ قدرت، توزیع قدرت و شیوه‌های اعمال آن، نوع مقاومت در برابر قدرت همچنین منابع تولید قدرت در روابط خانوادگی در 87 داستان کوتاه معاصر از هفت نویسنده‌ معاصر فارس در دهه‌های 40 تا 90 بررسی شد؛ با این هدف که روشن شود در این داستان‌ها ساختار قدرت در خانواده، یک‌سویه و نامتقارن است یا بر الگوی تساوی حقوق استوار می‌باشد. همچنین آیا نویسندگان باوجود محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های موجود توانسته‌اند تصویری از وضعیت امروز نهاد خانواده در ایران را ترسیم کنند. نتایج نشان می‌دهد در این داستان‌ها ساختار خانواده، نیمه متقارن، غیرخطی و ترکیبی از صمیمیت و سلطه در راستای تعادل سنت و مدرنیته است. شیوه‌های اعمال قدرت به دو صورت اقناع و اجبار نمود می‌یا‌بد؛ اما نوع مقاومت به دلیل پایبندی اعضا به‌ویژه زنان به سنت‌ها و عرف، بیشتر منفعلانه است. از منابع تولید قدرت علاوه بر باورهای سنتی و موقعیت اجتماعی که همچنان در اولویت قرار دارند می‌توان به وابستگی عاطفی، منزلت شغلی مرد، اشتغال زن، تحصیلات، ضعف مرد و عزت نفس زن و باورهای خرافی اشاره کرد.

investigation and analysis of power in family relationships and its image in contemporary short stories

abstractthe institution of the family and the methods of representing it in literary works, including fiction, have been considered in every era. sometimes authors are attracted to writing family-centered stories relying on their knowledge of the family situation in their era. one of the issues of interest in sociology studies regarding this institution is the issue of power. identifying the methods of distribution of power in the family shows many social changes that have occurred over time. due to the increasing rate of these developments and their impact on the structure and function of the family, as well as the future of this institution, the durability or collapse of the traditional and modern forms of the family has become one of the most important preoccupations of sociological thinkers. in this research, based on sociological studies in the field of family, as well as the opinions of different thinkers in the field of power, the structure of power distribution and the methods of its application, the type of resistance to power and the sources of power generation in family relationships in 87 contemporary short stories by seven contemporary persian authors in the decades 1960s to 2010s were examined; with the aim of clarifying whether in these stories, the power structure in the family is one-sided and asymmetrical, or based on the model of equal rights. it should also be clarified whether the authors were able to draw a picture of the current state of the family institution in iran despite the existing restrictions and prohibitions. the results show that in these stories, the family structure is semi-symmetrical, non-linear and a combination of intimacy and dominance in line with the balance of tradition and modernity. the methods of exercising power are expressed in two ways: persuasion and coercion; but the type of resistance is more passive due to the adherence of members, especially women, to traditions and customs . from among power-generating sources in family relationships in contemporary short-stories, traditional beliefs and social status are given priority and next to them, we have the following issues: emotional dependency; men’s job dignity; women’s employment; education; men’s powerlessness, and women’s self-esteem and superstitious ideas