درهم ‌تنیدگی کودکی و مرگ یا روایت جادویی زمان در روزگار سپری ‌شدۀ مردم سالخورده

واقع‌ گرایی توان کافی برای بیان واقعیت را ندارد؛ گواهش این که بسیاری از منتقدان، از جمله فیلیپ لوژون خودزیست‌نامه را خیالی یا اتوفیکسیون می‌پندارند؛ چه، تخیّل نویسنده بر سیاق روایت زندگی راوی تاثیر می‌نهد. هیچ نویسنده‌ای نمی‌تواند، به‌ هنگام روایت زندگی خویش، مانع دخیل شدن تخییل (fantasme)، نیز تخیّل در اثرش شود؛ بدینسان، ناگزیر، هنگام بازآفرینی رخدادهای زندگی یا روابط خویشاوندی، واقعیتی را بازمی‌نمایاند دگرگشته. چنانچه خوانندۀ روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده با زندگی محمود دولت‌آبادی آشنا باشد، به‌فراست درمی‌یابد اثرش از نوع خودزیست‌نامۀ خیالی است؛ او در دو جلد نخست، از راوی اولشخص استفاده نمی‌کند. افزون بر این، اگر در بسیاری از خودزیست‌نامه‌ها، نویسنده کودکی را نقطۀ آغاز فرض می‌کند، سپس‌ به‌نقل وقایعی می‌پردازد که او را به بالندگی، گاهی نیز به دوران پیری می‌رساند، در روزگار سپری‌شده، برخلاف اسلوب نگارشِ خودزیست‌نامه، مرگ زودهنگام پدربزرگ شخصیت اصلی است که به‌مثابۀ نقطۀ آغاز داستان برگزیده شده؛ مبتدای این اثر، روایت مرگ نامنتظری است که پیامدهایش بر اخلاف شخصیت اصلی تاثیر می‌نهد. انتخاب مرگ، به‌عنوان سرآغاز داستان، بر بوطیقای کل رمان تاثیر می‌گذارد و سبب می‌شود دوران کودکی با مرگ درهم‌آمیزد. هم‌هنگام، نویسنده برای نشان دادن این، نیز استیلا و تهدید مرگ، گاهی از عناصری بهره می‌گیرد که رمان را از روایت واقعگرایانۀ کرونوتوپ، یا فضازمان، دور و به خودزیست‌نامه‌ای خیالی بدل می‌کند، گاهی نیز با ذکر نشانه‌هایی، به‌ظاهر منطبق با واقعیت، مانند چهره‌پردازی‌ها، چنان می‌کند که خواننده به‌اشتباه خود را با نقل واقعیت روبرو بیند. بن‌مایۀ تحقیق ما، شناسایی و تحلیل این‌دست عناصر و بررسیدن تاثیر آن‌ها بر ساختار روایی روزگار سپری‌شده با هدف نشان دادن چگونگی گذر از اتوبیوگرافی به اتوفیکسیون همراه با درهم‌تنیدگی کودکی و مرگ است.

the fusion of childhood and death or the magical narrative of time in the past of old people

this article is the result of mahmoud dowlatabadi’s collaboration with us as a literary researcher about the past of old people. the main topic is the investigation of time’s poetic in relation to space.it rarely happens that an article criticizing a work is written with the participation of the author of the same work. if the reader of this novel is familiar with dowlatabadi’s life, he will easily understand that his book is an autofiction. the difference between autofiction and autobiography is that the author’s imagination in the first type, compared to the second, more easily affects the process of defining the narrator’s life. according to freud, by using his phantasmagoric activity, a person recreates the events of his life and his relatives and in this way, he represents a reality that has been transformed. in many autobiographies, the author assumes childhood as the starting point of his story, then, he narrates events that bring him to adulthood, sometimes to old age. but in the past of old people, unlike autobiographical writing, the author refers to the early death of the main character’s grandfather to show the starting point of the story. in other words, the beginning of this autofiction is the story of an unexpected death, the consequences of which will affect the lives of the descendants of the main character. the fact that the author chose death as the starting point of the story causes the entire poetic of novel changed and childhood is mixed with death. at the same time, to show this transformation and the threat of death, the author uses elements that make the novel distance itself from the realistic time and turn into autofiction. identifying and analyzing these elements is the main foundation of our research. consulting with dowlatabadi and including his opinions in this article has created a good opportunity to improve the content of our research, and he can discover his work with hidden effects.