بازنمایی ترومای ناشی از جنگ و پیامدهای آن در رمان دیوار

با آغاز جنگ هشت ساله میان ایران و عراق، جنگ و پیامدهای آن با نمودهای مختلفی در رسانه‌های ایران و جهان و همچنین آثار بسیاری از نویسندگان بازتاب یافت؛ اما برخی از این آثار، به‌خصوص آن دسته که از سال‌های جنگ فاصله گرفته‌اند، همانند یک رسانۀ قوی عمل‌کرده و تعابیر متفاوت و موثرتری از این واقعیت‌ اجتماعی ارائه‌داده‌اند؛ چرا که اگر زبان و روایت را یکی از قوی‌ترین ابزار ارتباطی قلمدادکنیم، ادبیات جنگ می‌تواند یکی از مهم‌ترین ابزار برای بازنمایی تاثیر فجایع سرکوب‌شدۀ جنگ در اذهان جمعی باشد. رمان دیوار نوشته علیرضا غلامی را شاید بتوان در این دسته از آثار جای‌داد. دیوار یک داستان جنگ تمام‌عیار است؛ روایتی حاکی از نگاهی رئالیستی، غیرمتعارف و متفاوت به مسالۀ جنگ ایران و عراق که با آن‌چه در زمینۀ جنگ در جامعه جاری است، متفاوت و در تقابل است. در این جستار، دیوار با روش تحلیل کیفی کمی و با توجه به آرای ترومای فردی فروید و ترومای جمعی جفری الکساندر بررسی‌شده‌است. مولفه‌های خشونت، ویرانی، فریاد، مرگ و دیسیپلین به ترتیب بیشترین نقش را در بروز تروما در شخصیت‌های دیوار داشته‌اند. تروما بنیان روابط‌ این انسان‌‌ها را دگرگون کرده و هویتی برای آن‌ها باقی نگذاشته‌است؛ تا آن‌جا که هویت از دست رفتۀ مردم در راوی‌ای بی‌نام و شهری بی‌نام انعکاس یافته‌است. پیامدهای عینی تروما در این داستان، در قالب شوک، اضطراب، سردی و بی‌عاطفگی، کرختی و انزوا، اختلال در رفتار کودکان، پرخاش، مرور خاطرات تلخ و نابودی ارتباطات انسانی نمود یافته است.

the delineation of traumas corresponding to the war and its consequences in the novel of divar

in stipulation of language and narration as amongst the most expressive devices, the war literature evinces appalling and suppressed concomitants of confrontations in the collective perceptions. nonetheless, certain of these literary works, particularly those who have discretely detached from the years of warfare have been adroit in providing more distinctive and effectual explications of this communal authenticity. the novel of divar written by alireza gholami perhaps remains in this category. divar demonstrates an all out war novel, an account of expressing a realistic view, unconventional and altered to the issue of the iran iraq war, which maintains inconsistent with and occasionally contradictory to what is occurring in the domain of war theme in the society. in this study, divar has been analyzed through the method of qualitative quantitative analysis and according to freud’s individual trauma and jeffrey alexander’s collective trauma. the components of violence, destruction, shouting, death and discipline have correlated with the most important occurrence of traumas in the characters of, divar, respectively. in this novel, the objective implications of traumas have been illustrated in the states of shock, anxiety, coldness and indifference, numbness and isolation, disordered behavior of children, aggression, retrospection of embittered memories, and destruction of human relationships.