آسیب‌شناسی سرفصل مصوب گرایش ادبیات روایی در مقطع کارشناسی ارشد در پرتو مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی

این جستار، برخی از آسیب‌های برنامه درسی مصوب وزارت علوم برای گرایش ادبیات روایی در مقطع کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی را معرفی، توصیف، تحلیل و ارزیابی نقادانه می‌کند. گسترش رشته‌ها و به تبع آن گرایش‌های مختلف در مقاطع تحصیلات تکمیلی از جمله ضروریات پیشرفت و توسعۀ علمی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، و اجتماعی جوامع محسوب می‌شود و از این رو توجه به تعیین برنامه‌های درسی (curriculum) برای گرایش‌هایی که بنا به اقتضای شرایط جامعه آموزشی و علمی ضرورت پیدا می‌کنند، امری بس حیاتی است، چه موفقیت و عدم موفقیت یک رشته و گرایش‌های آن به تعیین  و ترسیم دقیق برنامۀ درسی برای آن رشته و گرایش‌ها بستگی تام دارد. به تازگی، دست‌اندرکاران برنامۀ آموزشی رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، تلاش کرده‌اند که گرایشی را با عنوان ادبیات روایی (narrative literature) برای مقطع کارشناسی ارشد تعیین، تعریف، توصیف و تشریح کنند. لیکن، نگاهی اجمالی و البتّه دقیق به این برنامۀ درسی نشان می‌دهد که این برنامه بسیار آسیب‌پذیر و ناستوار است به گونه‌ای که به نظر نمی‌آید بتواند در صورت اجرایی شدن در مراکز عالی، به اهداف خود نایل آید، چون چندان نیازمحور نیست و اهداف، مطالب، روش‌ها و ارزیابی در آن رعایت نشده است. از این رو، ضمن قدردانی از تلاش‌هایی که دست‌کم برای معرّفی این گرایش تازه و البتّه حیاتی به عمل آمده، توجّه به برخی آسیب‌ها و تلاش برای کاستن از این ضعف‌ها ضرورت پیدا می‌کند. این آسیب‌ها را می‌توان در دو دستۀ کلّی جای داد. یک دسته از آسیب‌ها به مسئله محور نبودن خود برنامه ریزی، مشخّص نبودن اهداف، محتویات، روش‌ها و ارزیابی برنامۀ درسی این گرایش مربوط می‌شود و دستۀ دوم به کلّی بودن و مرتبط نبودن سرفصل‌ها و شرح و توصیف واحدهای مرتبط و روزآمد نبودن منابع و بی‌ارتباط بودن واحدهای مصوب با گرایش ادبیات روایی مربوط می‌شود. این جستار تلاش می‌کند که این دو دسته آسیب را در پرتو اصول نظری و عملی مطالعات برنامۀ درسی به اجمال معرفی و راهکارهایی برای برون رفت از این آسیب‌ها پیشنهاد کند.

.A Survey on some drawbacks of the curriculum of Narrative Literature for the M.A of Persian Language and Literature regarding designing curriculum

This study aims to introduce, describe, analyze, and evaluate critically some drawbacks of the curriculum authorized by the Ministry of Science and Technology for the course of Narrative Literature for the M.A of Persian Language and Literature. The development of fields of study and various majors in higher education are the prerequirements for scientific, economic, political, cultural, and social progress in different societies. Thus, it is extremely essential to cater for designing curriculums for these fields, being all in all contributive to the scientific and educational conditions of the society. The accurate planning and the design of a curriculum can be reflected in the success or failure of any field of study. Recently, there has been an attempt by the Persian Language and Literature curriculum designers to authorize, define, describe, and design a curriculum for the course of Narrative Literature at the M.A level. However, through analyzing this curriculum, one can find its incoherence and inconsistency, meaning that it seems hard to achieve the aims stated in the published curriculum if it is executed in the higher education centers. This is because the curriculum neither stands on needsanalysis, nor are the aims, contents, procedures, and evaluations of the course taken into consideration. It is imperative to take into account some of these drawbacks for later modification. The pitfalls of the curriculum can be categorized into two general groups: firstly, the program does not consider the basis of planning, aims, contents, procedures, and evaluations of the curriculum; secondly, the program is outlined too general, the topics are unrelated, the references are outdated, and the description of the course is not much related to Narrative Literature. This study endeavors to discuss these two criticisms considering the theoretical and practical foundations of curriculum studies, and then propose some resolutions.