پیشنهاد الگویی برای تحلیل انتقادی ترجمه

الگوی ارزیابی کیفیت ترجمه هاوْس (1997، 2009) که بر مبنای زبان شناسی نقش گرای هلیدی استوار گردیده برخلاف اغلب رویکردهای ارزیابی ترجمه با دستاوردهای دانش زبان شناسی برخورد گزینشی نمی کند و در تمامی سطوح، یافته های یک نظریه تمام عیار زبانی را به خدمت می گیرد. الگوی هاوْس از سطح تحلیلی متن آغاز می شود، اما به تناوب از مرزهای محصور متن گذر و به صورتی نظام مند روابط متقابل میان مولفه های متنی و بافتی را صورتبندی می کند. در عین حال، به نظر می رسد الگوی یادشده به تناسبِ تحولات چشمگیر نظریه ترجمه، تکامل نیافته و برای پاسخ به نیازهای تحلیلی ترجمه در پارادایم نوین «چرخش ایدیولوژیکی» نیازمند تعدیلاتی بنیادین است. مقاله حاضر در واکنش به الگوی هاوْس به رشته تحریر درآمده و بر ضرورت بازنگری در آن تاکید نموده است. مجموعه مباحثی که در این باره مطرح شده به پیشنهاد الگوی جایگزینی با عنوان «تحلیل انتقادی ترجمه» منتهی گردیده است که بر ضرورت توجه توامان به روابط «تعادلی» و «بینامتنی»، توجه توامان به «محصول» و «فرآیند» ترجمه، تقلیل واحد تحلیل از «متن» به «رویداد ارتباطی»، افزودن صافی «ایدیولوژیکی» به صافی های زبانی و فرهنگ و ملاحظه عامل «زمان» در ترجمه تاکید می کند.