دگرگونی تصویر هویّتِ ملّی در ترجمه: موردپژوهی نمایشنامۀ گزارش مردم‌گریز مولیر

امروزه می‌توان از ترجمه‌شناسی به‌عنوان یک ابزار به‌منظور تجزیه‌وتحلیل متون ادبی در حوزۀ تصویرشناسی استفاده کرد. در میان متون ادبی، نمایشنامه‌ها در ارائۀ تصویرِ هویّت ملّی هر کشور نقش مهمی دارند. مولیر به‌عنوان یکی از نمایشنامه‌نویسان برجستۀ فرانسوی آثار متعدّدی را خلق کرده و به‌طور غیرمستقیم تصاویری از شخصیت و آداب‌ورسوم فرانسویان در سدۀ هفدهم ترسیم کرده است. مترجمان ایرانی نیز برخی از نمایشنامه‌های وی را به فارسی برگردانده و در اختیار خوانندگان قرار داده‌اند. در این پژوهش بررسی دگرگونی تصویر فراشخصی در ترجمۀ نمایشنامۀ گزارش مردم‌گریز مولیر به فارسی توسّط میرزاحبیب الله اصفهانی، هدف مورد نظر برای این تحقیق است. بدین‌منظور در تحلیل داده‌ ها از روش توصیفی‑تحلیلی بهره گرفته خواهد شد و به‌طور خاص از دیدگاه دیتسه در حوزۀ تصویرشناسی و آراء اِتکین در حوزۀ ترجمه‌شناسی استفاده می‌شود. با تحلیل و مقایسۀ تصاویر متن مبدا و متن مقصد، تغییرات به وجود آمده بررسی خواهد شد. این پژوهش نشان می‌دهد که مترجم برخی از تصاویر را خواسته یا ناخواسته تغییر داده است. ترجمه وی در دسته‌های ترجمه‑تقریب و ترجمه‑بازآفرینی مطابق با نظر اتکین قرار می‌گیرد.

translating national identity image in molière’s the misanthrope

translation can be a tool for analyzing how literary texts portray different cultures and nations. this is especially true for plays, which reflect the national identity of each country through their characters and customs. molière, a french playwright, created many works that indirectly presented the french people and their society in the 17th century. some of his plays were translated into persian by iranian translators and were introduced to the iranian readers. this research aims to study how the images of the characters and the culture are transformed in the translation of the misanthrope by mirza habib esfahani. through a descriptive-analytical approach, the source text and the target text are compared. the analysis is guided through ditze’s perspective on imagology and etkind’s views on translation. through a comparative analysis of the images in the original and translated versions, we will investigate the alterations that have been introduced. this study reveals that the translator has modified certain images, either deliberately or inadvertently. based on etkind’s framework, the translator’s approach can be categorized as translation-approximation and translation-recreation.