انگیزه‌های تعاملی در همسویی/ ناهمسویی در ترجمه: ارزیابی چگونگی بازتاب «دیگری» در برگردان نهادی از گفتمان‌های سیاسی

انجام پژوهش حاضر از آنجایی ضرورت دارد که بر نقش تعیین کنندۀ اختیارات و محدودیت‌ های زبانی، کاربردشناختی و شناختی در رخداد همسویی یا ناهمسویی در امر ترجمه تاکید می‌کند و به ارزیابی چگونگی بازتاب هَستار «دیگری» در ترجمۀ نهادی از گفتمان‌ های سیاسی می‌ پردازد. مسئلۀ اصلی پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش است که بروز همسویی یا ناهمسویی بین متون مبدا و برگردان های نهادی در مورد «دیگری» و تشریح تهدید­های آن، ناشی از چه انگیزه ها و عواملی می تواند باشد؟ با استفاده از «نظریّۀ مجاورت» تعداد 20 نمونه از سخنرانی های مقام معظّم رهبری در فاصلۀ بین سال‌ های 1394 - 1398 را که به تشریح هَستار دیگری و تهدید­های آن علیه جمهوری اسلامی می پردازند، تحلیل و بررسی شد. تحلیل داده‌­ها نشان می‌ دهد که برگردان‌ های نهادی از سخنرانی ها و بیانات رهبری از همسویی حداکثری با متون مبدا برخوردار هستند. با این‌ وجود، تحلیل داده ها موارد جزئی ناهمسویی در سطح ساختمان «وجهیت» و «وجه» را نشان داد، امّا این موارد تغییرات معنایی فاحشی در کلّیت پاره گفتار پدید نیاورده اند. در بررسی عوامل و انگیزه‌ های موثر در بروز همسویی یا ناهمسویی به این نتیجه رسیدیم که عوامل درون‌ زبانی و عوامل برون ‌زبانی متنوّع از جمله جایگاه سیاسی تولید کنندۀ متن، نهاد متولی ترجمه و هدف از ترجمه در تعاملی دیالکتیک زمینه‌ ای را برای مترجم فراهم می‌ کنند تا بین متون مبدا و مقصد همسویی یا ناهمسویی ایجاد کند.

Interactive Incentives in Di- and/or Con-vergence in Translation: Evaluating Representations of the ‘Other’ in Institutional Translations of Political Discourses

The significance of the present study is that it emphasizes the decisive role of linguistic, pragmatic and cognitive parameters in the occurrence of di and/or convergence in translation. The present study aims at evaluating discursive representations of ‘Other’ in institutional translations of political discourses. This paper strives to probe into the underlying factors and incentives in the rise of di and/or convergence in the source and target texts as construing the ‘Others’ and their emerging threats. Employing Proximisation Theory, we embarked upon analyzing 20 instances of the Iranian Supreme Leader’s speeches in which he characterizes the ‘Other’ and construes their threats against the Islamic Republic of Iran. Our analyses of data indicated that the institutional translations of the original speeches enjoy maximum convergence with the source texts even though there was only meager divergence between source and target texts in modal and aspectual structures. However, the reported instances of divergence brought about less significant semantic and conceptual differences in construing the threats. Furthermore, regarding the underpinning factors and incentives for the emergence of di and/or convergence, we argued that there was a strong dialectic relationship between linguistic and extralinguistic factors, such as the subject position of the text producer, the translating institution and objectives of translating, providing a base ground for the translator to follow divergence or convergence.