ترجمه و مدرنیته در دوره مشروطه: موردپژوهی: ترجمه سرگذشت ژیل بلاس به فارسی

در دوره مشروطه روشنفکران نقش موثّری در بروز و ظهور برخی تحوّلات در جامعه داشته‌اند و این رسالت تا حدّی از طریق ترجمه و تالیف آثاری با محتوای خاص صورت پذیرفته است. درباره نقش ترجمه در انتقال گفتمان مدرنیته به ایران در دوره مشروطه در پژوهش‌های مختلف به کرّات و به طور کلّی بدون تحلیل دقیق متون ترجمه‌ای و مقایسه آن‌ها با متون اصلی از منظر توجّه مترجمان و روشنفکران به ظرافت‌های گفتمانی موجود در متون اصلی سخن رانده شده است. به منظور ارائه پاسخی بهتر برای این پرسش، لازم است تا این بررسی از دریچه مطالعات ترجمه و از طریق مقایسه محتوای متون اصلی با ترجمه آن‌ها به فارسی صورت پذیرد. در این پژوهش کتابخانه‌ای تلاش می‌شود تا از منظر ویژگی‌های گفتمان مدرن و نظریّه اسکوپوس در ترجمه و با تمرکز بر ترجمه رمان سرگذشت ژیل بلاس اثر آلن رنه لوساژ به فارسی توسّط میرزا حبیب اصفهانی، پاسخ مناسبی برای این مسئله ارائه شود. نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که با وجود اهمیّت ترجمه در ظهور برخی تحوّلات در جامعه در دوره مشروطه، ترجمه در عمل نتوانسته است آن چنان که باید در راستای انتقال درست و کامل مولّفه‌های گفتمان مدرن عملکرد موفّقی داشته باشد.

Translation and Modernity in the Iranian Constitutional Revolution Period: Translation of Gil Blas into Persian

In the Iranian Constitutional Revolution period, intellectuals played an important role in the creation of changes in the society, and to some degree translation and writing accomplished this mission. There has been much research concerning the role of translation in transferring the contemporary modernity in the Iranian Constitutional Revolution. Yet, the research has failed to offer a translational account of this issue. To fill this gap, it is advisable to examine the issue of modernity from a translation perspective, hence a crosscomparison of translations with original texts can yield new insights. Drawing on Skopos theory and the discourse of modernity, the present investigation attempts to examine modernity in Gil Blas, the novel by AlainRené Lesage along with its translation by Habib Esfahani. The results of the study suggest that despite the important role of translation in igniting some changes, the translation failed to have a successful performance in complete and accurate transfer of modernity ideas.