بازروایت از طریق ترجمه: مورد پژوهی کتاب اسلام در ایران

مطابق با نظریّۀ روایت بیکر، ابزارهای پیرامتنی مثل مقدّمه، پانویس‌ ها و یادداشت‌‏های مترجم، نقش مهمی در تغییر دادن روایت ‌های متن مبدا ایفا می ‌کنند. بر این اساس، مقالۀ حاضر با استفاده از نظریّۀ «روایت» و مفهوم «قاب‌ بندی از طریق ابزارهای پیرامتنی»، بر ترجمۀ فارسی کتاب اسلام در ایران متمرکز می ‌شود و مطالب پیرامتنی موجود در بخشی از آن را بررسی می ‌کند تا مشخص شود ترجمه چگونه با استفاده از این ابزار رویدادهای شرح داده شده در متن اصلی را برای خوانندۀ فارسی‌ زبان بازروایت کرده است. برای این منظور، در بخش مورد نظر، متن نویسنده و پیرامتن‌ های ترجمه به‌صورت مقایسه‌ ای تحلیل شد تا روایت‌ های متفاوت هر یک از آنها از موضوع‌ های مناقشه‌ آمیز و نحوۀ بازروایت این موضوع‌ ها در ترجمه معلوم شود. در اینجا الگوهای جدید پیرنگ ‌سازی علّی و درنهایت روایت ‌های جدید ساخته‌شده در ترجمه مشخص شد. نتایج نشان داد که مطالب پیرامتنیِ ترجمه در مواجهه با دیدگاه ‌های نویسنده به چهار شکل عمل کرده بودند: 1) زیر سوال بردن دیدگاه نویسنده و به چالش کشیدن آن، 2) پذیرفتن حرف نویسنده اما ارائۀ توجیهی متفاوت برای آن، 3) تصحیح اشتباه نویسنده، 4) ارائۀ توضیحات بیشتر. بر این اساس، توضیحات افزوده‌شده به ترجمه، روایت متن مبدا از برخی رویدادها و شخصیت‌ های تاریخی را مردود می‌ داند و به نظر می‏‌رسد که این رویدادها و شخصیت ‌ها در نسخۀ فارسی از زاویۀ اسلام شیعی بازروایت شده و با روایت عمومی و پذیرفته‌ شدۀ تشیع تطبیق یافته‌‏اند.

Renarration through Translation: The Case of Islam in Iran

The present paper draws on narrative theory and the notion of “framing through paratextual devices” to focus on Persian translations of a history book entitled Islam in Iran and it examines paratextual material in one of its chapters in order to see how the translation renarrated the events elaborated in the original for the Persianspeaking readers through such devices. To do so, the original text and the paratexts in the translated version were compared and analyzed in the section in question to see how each of them had narrated the controversial events and how the translation renarrated such events. Here, new patterns of causal emplotment and consequently the new narratives in the translation were specified. The results showed that the translation’s paratextual material challenged the author’s viewpoints in four different ways: 1) questioning the author’s viewpoints and disputing their validity, 2) accepting the author’s opinions but justifying them differently, 3) correcting the author’s mistakes, and 4) providing additional information. Accordingly, the annotations added to the translation reject the narratives of the original text of some historical events and personages and it seems that the translation renarrates them in the Persian version from the perspective of Shia Islam, coordinating them with the public and the accepted narrative of Shi’ism.