آسیب‌شناسی و تحلیل محتوای کتاب‌های تاریخِ زبان فارسی در پرتو الگوی هَیَجامَد

در کتاب‌های درسی تاریخِ زبان فارسی آنچه اهمّیّت دارد، انتقال دانش به دانشجویان است و باوجودآنکه توجّه به نیازهای مرتبط با یادگیری مخاطبان و ویژگی‌های شخصیتی آنان در تهیّه و تدوین این کتاب‌ها اهمّیّت زیادی دارد، در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شود. ازجملۀ این نیاز‌ها که باید به آنها توجّه داشت، هیجانات و حواس دانشجویان و تاثیر زیادی است که این مولفه‌های روان‌شناختی در یادگیری آنان دارد. الگوی «هَیَجامَد» برگرفته از دو واژۀ «هیجان» و «بسامد» است که به هیجانات حاصل از استفاده از حواس در فرایند یادگیری توجّه دارد و سه مرحلۀ هیچ‌آگاهی (تهی)، برون‌آگاهی (شنیداری، دیداری و لمسی حرکتی) و درون‌آگاهی (درونی و جامع) را شامل می‌شود. در پژوهش حاضر به‌منظور کیفیّت‌بخشی محتوای کتاب‌های تاریخِ زبان فارسی، 5 کتاب تاریخ زبان فارسیِ مطرح در سطح دانشگاهی شامل کتاب‌های تاریخ زبان فارسی (خانلری)، تاریخ زبان فارسی (ابوالقاسمی)، تاریخ مختصر زبان فارسی (ابوالقاسمی)، تاریخ زبان فارسی (باقری) و تاریخ زبان‌های ایرانی (رضایی باغ بیدی) با استفاده از سیاهۀ محقّق‌ساخته بر اساس الگوی هَیَجامَد مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت و به‌منظور مقایسۀ سطوح مختلف هَیَجامَد در این کتاب‌ها، داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از آزمون «خی‌دو» تحلیل شدند. نتایج حاصل، حکایت از آن دارد که تفاوت معناداری میان بهره‌گیری از الگوی هَیَجامَد در کتاب‌های تاریخ زبان فارسی وجود دارد و از این منظر می‌توان کتاب‌های تاریخ زبان فارسی را آسیب‌شناسی کرده و به نتایج قابل‌توجّهی در بازنگری این کتاب‌ها دست یافت. به نظر می‌رسد بهره‌گیری از این الگو در تهیّه و تدوین منابع آموزشی تاریخ زبان فارسی، یادگیری آسان و سریع‌تری را برای مخاطبان رقم بزند و با درگیری هیجانات و حواس آنان در حین یادگیری مطالب بهتر در حافظۀ بلندمدّت دانشجویان ثبت شود.

Content Analysis of Books Featuring Persian Language History in Light of Emotioncy

Books written about the history of Persian language appears to focus on transferring knowledge to students only. Despite the significance of students’ needs and their individual differences as well as their personality traits, books have failed to take into account these factors. Of these considerations, mentions could be made of emotions and feelings of students as they largely contribute to positive learning. Emotioncy (emotion + frequency) stresses on emotions evoked by the senses from which we receive inputs, hence learning happens. It stands on a hierarchical matrix of six levels, including Null (0), Auditory (1), Visual (2), Kinesthetic (3), Inner (4), and Arch (5) or more specifically, avolvement (null) and exvolvement (auditory, visual, and kinesthetic) to involvement (inner and arch). Drawing on the concept of emotioncy, the present study aims at analyzing and evaluating the content of books written about the history of Persian language. The corpus of the investigation consists of five academic books, namely, The History of Persian Language (by NatelKhanlari), The History of Persian language (by Abolghasemi), The Brief History of Persian language (by Bagheri) and the History of Iranian Languages (by Rezaei Bagh Bidi). Different levels of emotioncy were examined in the abovementioned books and the analysis was guided with Chisquared tests. The findings suggest that there are significant differences among the books in terms of employing emotioncy; therefore, new or updated content would benefit the books. It appears that the employment of emotioncy in drafting books about the history of Persian language could facilitate learning for students as they become emotionally engaged with the teaching content, hence the learnt materials are easily transferred to permanent memory.