درآمدی بر جایگاه و وضعیت توصیف شفاهی در ایران

بررسی مطالعات اخیر در حوزۀ ترجمۀ دیداری‌شنیداری حاکی از آن است که پژوهش دربارۀ توصیف شفاهی به‌عنوان یکی از خدمات توانمندسازی و دسترسی آسان به رسانه برای افراد کم/نابینا در بسیاری از نقاط جهان به‌طورقابل‌توجّهی افزایش یافته است، ولی این حوزۀ نوپا در ایران مراحل بسیار اوّلیّۀ توسعه و شکل‌گیری را طی می‌کند. هدف این نوشتار، بررسی و معرّفی این حوزه و ویژگی‌ها و ملاحظات مهم در تولید آن در دنیا و همچنین بررسی وضعیت کنونی و اقدامات اوّلیّۀ انجام‌شده در ایران است. ازاین‌رو، با رویکردی اکتشافی از طریق تحلیل اسناد مربوط و همچنین مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با فعّالان حوزۀ توصیف شفاهی در ایران، شناختی نسبی در این زمینه به دست آمد و یافته‌های به‌دست‌آمده در شش دسته طبقه‌بندی و تشریح گردید. یافته ‌ها نشان داد که بیشترین میزان تولید توصیف شفاهی به‌ ترتیب به رادیو و یک گروه مستقل غیردولتی (سوینا) اختصاص دارد و سیما به‌عنوان رسانه‌ ای تاثیرگذار، هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده است. به‌علاوه، تولید توصیف شفاهی در رادیو به فیلم ‌های بلند سینمایی ایرانی محدود شده، درحالی ‌که در گروه خصوصی «سوینا»، تولیدات توصیف شفاهی از تنوّع بیشتری برخوردار است. در پایان، بر اساس موضوعات تشریح‌شده و یافته ‌ها، پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آتی در این حوزه ارائه شد.

Audio Description in Iran: The Status Quo

A survey of recent studies in audiovisual translation reveals that audio description (AD), as a service of empowerment and accessibility to media for blind or partially sighted audiences, has been increasingly investigated and researched internationally mostly in European counties and the United State, however. This service is newly developing and rarely offered in Iran. This article aims to initially introduce developments and advancements in AD globally and discuss its production process in the world. The article then explores the current status of AD in Iran and reviews the preliminary measures which have recently been taken in this regard. Within an exploratory approach, the required data were obtained through document analysis and semistructured interviews with AD practitioners in Iran. The findings are classified and presented in six categories. The findings show that the highest proportion of AD production goes to radio and a nongovernmental group, Sevina, respectively, and television as a national mass media has not taken any measure in this regard. Besides, the production of AD on the radio has been limited to Iranian feature films, while the products of Sevina group are more diverse. A number of suggestions for future investigations are also presented.