نقد و بررسی کتاب ویژن 3 با تمرکز ویژه بر تحلیل حقوق‌محور و فرهنگ

پژوهش حاضر بخشی از پروژه‌ای در ارزیابی بستة آموزشی کتاب جدیدالتالیف زبان انگلیسی پایة دوازدهم موسوم به ویژن 3 با رویکرد تحلیل حقوق و بررسی مقولة فرهنگ در کتاب است. طرح پژوهش به‌صورت ترکیبی (استفاده از هر دو روش کمی و کیفی) است. بدین‌منظور، نخست 200 معلم شامل 117 مرد و 83 زن و 200 دانش‌آموز پایة دوازدهم شامل 93 مرد و 107 زن از میان معلمان و دانش‌آموزان سراسر کشور به‌صورت نمونه‌های در دسترس انتخاب شدند. این افراد پرسش‌نامة محقق‌ساختة پنجاه و شش گویه‌ای در مقیاس لیکرت را که مورد روایی و پایایی‌سنجی قرار گرفت به دو روش برخط و کاغذی تکمیل نمودند. از میان این شرکت‌کنندگان، 15 معلم شامل 8 مرد و 7 زن و 15 دانش‌آموز شامل 7 مرد و 8 زن به‌صورت تصادفی با اخذ رضایت در مصاحبه‌ای نیمه‌ساختاریافته شرکت کردند. همچنین، پژوهشگران با استفاده از معیارهایی به بررسی ذهنی و تفصیلی کتاب ویژن 3 از منظر تحلیل حقوق و مقولة فرهنگ پرداختند. نتایج آمار توصیفی به‌دست‌آمده از تحلیل عاملی پرسش‌نامه و مصاحبه و همچنین نتایج ارزیابی ذهنی محققان نشان داد که علی‌رغم ادعای به‌کارگیری رویکرد ارتباطی در طراحی کتاب، بستة آموزشی ویژن 3 دارای نقاط ضعف جدی است. عدم توجه به نیازها و حقوق معلمان و دانش‌آموزان در نگارش کتاب، داشتن رویکرد تولیدکننده و مصرف‌کننده در تولید بستة آموزشی، افراط در بومی‌سازی و ایرانیزه کردن مقولة فرهنگ و عدم اصالت زبانی مطالب کتاب از نقاط ضعف عمدة این کتاب محسوب می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود که دست‌اندرکاران و سیاست‌گذاران تهیه و تدوین و همچنین مولفان محترم کتاب ویژن 3، دست‌کم در مراحل ویرایش کتاب، از نظرات معلمان و دانش‌آموزان در جهت تقویت نقاط ضعف مذکور، بهره ببرند.

A Critical Evaluation of Vision 3: Rights Analysis and Culture in the Spotlight

AbstractThis study critically evaluated the newly published Iranian twelfthgrade English textbook, Vision 3, with a focus on ‘rights analysis’ and ‘culture’ adopting a mixedmethods design. To this end, 200 Iranian school English teachers and 200 twelfthgrade students were selected nationwide from various Iranian high schools based on convenience sampling. The participants (both male and female) completed a validated 56item researchermade questionnaire both online and in the paper format. Moreover, 15 teachers and 15 students, whose informed consent was obtained, attended a semistructured interview voluntarily. The participants’ rights and needs as well as the cultural aspects of the book were also analyzed subjectively by the researchers. The results of the descriptive statistics of the questionnaire and the content analysis of the interviews showed that despite the authors’ claim that the book enjoyed a mainly communicative approach in its design and preparation, the Vision 3 package has serious shortcomings, including failure to take into account the students’ needs, the negligence of the rights of the teachers and students in the process of designing and compiling the book, following a producerconsumer attitude in developing the materials, ignoring the equal distribution of power, and pursuing an extreme localization and Iranianization of the target language culture. Therefore, it is recommended that policymakers consider both teachers and students’ viewpoints to overcome these drawbacks in future editions of the book.