توصیف برخی هنجارهای زبانی مترجمان ادبی ایران از آغاز مشروطه تا کنون

اگرچه ترجمه بالنفسه دارای ماهیت تاریخی است، پژوهش درباره جنبه‌های تاریخی آن یا به‌عبارتی «تاریخ‌نگاری» ترجمه بحثی نسبتاً جدید است و تاکنون در این زمینه نسبت به دیگر حوزه‌های پژوهشی ترجمه کار چندانی صورت نگرفته است تا حدی که می‌توان گفت وضعیت تاریخ ترجمه قابل قیاس با تاریخ‌نگاری در سایر رشته‌ها نیست. این پژوهش، در چارچوب مطالعات توصیفی ترجمه یعنی نظریه توری در مورد هنجارها و قوانین ترجمه، اون‌زهر در باب رپرتوای فرهنگی و مطالعات پیکره‌ای در ترجمه انجام شده است. هدف این پژوهش توصیف هنجارهای زبانی سه نسل از مترجمان ادبی ایران است. در این پژوهش هفت هنجار زبانی، ترکیب قید و صفت، واژگان عربی، گرته‌برداری نحوی، تنوع قیود توصیف‌کننده افعال ناقل، تنوع فعل ناقل، نقطه‌ویرگول و خط تیره در سه پیکره از سه نسل مترجم ادبی پس از مشروطه انتخاب و بررسی شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که با گذشت زمان، بسامد ترکیب قید و صفت، واژگان عربی، قیود توصیف‌کننده افعال ناقل، افعال ناقل غیر از «گفت»، گرته‌برداری نحوی، نقطه‌ویرگول و خط تیره بیشتر شده است. یافته‌ها براساس سنت ترجمه، امکانات زبان فارسی و توانمندی‌های مترجمان سه دوره واکاوی شد.