بررسی دگرگونی معنا در صنعت بدیعیِ ایهام از منظر زبان‌شناختی

نظام نشانه‌ای زبان، یکی از نظام‌های نشانه‌ای ارتباطی است و در هر واقعه ارتباطی، مجموعه‌ای از نظام‌های نشانه‌ای، از رمزگان‌های مختلف منطقی، اجتماعی و زیبایی‌شناختی، با میزان برجستگی متفاوت با هم در تعامل هستند. واحدهای زبانی نیز ممکن است یکی از عناصر نشانه‌ای دخیل در ارتباط باشد و بسته به رمزگان فراخوانی‌شده و هدف واقعه ارتباطی، در یکی از سطوح لفظی، مورد استفاده قرار گیرد. یکی از این واحدهای رمزگانیِ زبان در قالب صنعت بدیعی به نام ایهام ظاهر می‌شود. ایهام از دیرباز محل اختلاف صاحب‌نظران حوزه زبان‌شناسی و بلاغت ادبی بوده است و نظریه‌های گوناگونی در این‌باره وجود دارد؛ با وجود این، آن‌گونه که شایسته و بایسته است، گامی درخور جهت آشکارگریِ شیوه دلالت در این مقوله بدیعی و بازنماییِ شیوه‌های به‌کارگیریِ آن براساس ناخودآگاه بشری، برداشته نشده است و بیشتر به یادکرد تعریفی یگانه و سطحی، به‌همراه ذکر شاهدمثال‌هایی، بسنده کرده‌اند. در این مقاله جایگاه صنعت ایهام به‌عنوان یکی از نظام‌های نشانه‌ای با رمزگان زیبایی‌شناختی بررسی می‌گردد و در ادامه به چیستیِ شیوه برقراری ارتباط و نیز چگونگیِ دلالت لفظ بر معنا، در حوزه علم نشانه‌شناسی، پرداخته می‌شود.