اهمیت، نتایج و دستورالعمل «محاسبۀ نفس» از دیدگاه امام علی علیه‏ السلام

محاسبه نفس، یک آموزه‏ مورد تاکید در اخلاق دینی است. به پیروی از میزان شریعت، در عرفان اسلامی نیز پرداختن به محاسبه نفس، به عنوان یک دستور سلوکی مهم مطرح شده است. امام علی علیه السلام نیز در خلال بخش ‏های متعددی از نهج البلاغه و در سایر روایات بر اهمیت محاسبه نفس تاکید ورزیده و برخی از مهم‏ترین نتایج آن را برشمرده‏اند. ایشان همچنین به برخی از نکات اساسی در دستور العمل محاسبه نفس اشاره داشته‏اند. «اهتمام به محاسبه نفس پیش از ورود در عمل»، «اختصاص دادن یک وقت خالی و اختصاصی در برنامه روزانه به محاسبه»، «جدیت و سخت‏گیری در محاسبه نفس» و «تهیه دفترچه جهت ثبت اعمال در آن»، برخی از این دستور العمل‏ها است. همچنین باید توجه داشت که امام علی علیه السلام ما را از نقطه مقابل محاسبه و بازرسی از نفس خود، یعنی عیب‏جویی از دیگران و تجسّس در معایب آنها، به شدت بر حذر داشته ‏اند.

the importance, results, and guideline of self-inspection from the point of view of imam ali (as)

recommendation of self-inspection is rigorously and emphatically present in religious teachings.  fallowing to islamic law, in islamic mysticism too, self-calculation is considered as an important guideline for spiritual wayfaring. imam ali (peace be upon him), in several parts of nahj al-balagha and in other prophetic sayings (ahadith) emphasized the importance of self-inspection and listed some of its most important results. in the recipe and guideline for self-inspection, has also mentioned some basic points including such as: inspection the soul before entering into action, allocating a free and dedicated time in the daily schedule to inspection, seriousness and rigor in inspection&, and preparing a notebook for writing actions&. it should also be noted that imam ali (peace be upon him) warned us and forbid us looking for faults in others and prying into their faults as an opposite point of self-examining and self-inspecting. the research about what has reached to us from amir al-mu’minin (peace be upon him) regarding the self-inspecting makes the researchers’ view clearer about the various aspects of the sharia’s perspective on the self-inspection, and relying on this comprehensive view, one can evaluate the words of the scholars and any other person who has said anything about self-inspection.