تبیین جامعه‏ شناختی الگو رفتارها و هم‏ رایزنی در سیرۀ علوی

بازنمود سیره حضرت امیر (ع) در منابع تاریخی دارای وجوه ممتاز و ابعاد بی نظیری است که نمایانگر وسعت شخصیت با ثبات و پایدار وی، به ‌عنوان الگو و اسوه جوامع مسلمان است. در کنار شخصیت بی بدیل نظامی به‌هنگام غزوه و جهاد با کفار و منافقین، شجاع و دلیر, و در صحنه اجتماع و خانواده نرم‌خو، صلح‌جو و مهربان متکی بر عقل و درایت بود. گرچه منابع از منش نظامی امام‌علی (ع) بسیار گفته‌اند، اما آنچه امام را از هم‌عصرانش به‌عنوان یک حاکم و خلیفه‌ی سرآمد، ممتاز می‌کند، برخورداری از کمال عقل در کارویژه‌های سیاسی و دیپلماسی است. چنانکه در سیره سیاسی و فرهنگی حضرت مجموعه‌ای از مذاکرات و همرایزنی های سیاسی و فرهنگی وجود دارد که می‌توان از خلال آنها به شخصیت والا و عقلانی ایشان در اتخاذ راهبردهای حکومتی دست یافت.در طول تاریخ این الگو رفتارها به مثابه راهبردهای  اجتماعی سرمشق شیعیان  بوده است. بر این اساس خواست مقاله حاضر مطالعه ابعاد همرایزنی های امام‌علی (ع) در خلال خلافت هر چند کوتاه مدیت اما عمیق و پر دامنه ایشان ‌است. این مقاله می خواهد به این پرسش‌ها پاسخ دهدکه: ابعاد مذاکرات امام‌علی (ع)به عنوان الگو رفتارهای سیاسی در خلال خلافت ایشان چه بوده‌است؟ گروه‌های هدف همرایزنی های سیاسی از منظر امام‌علی کدامند؟ و نتایج راهبردهای فرهنگی در مناسبات سیاسی ایشان چیست؟ این پژوهش برپایه مطالعات تاریخی، توصیفی و تحلیلی متکی بر منابع تاریخی و با استناد به مکتوبات امام‌علی(ع) در نهج البلاغه  تدوین و تنظیم شده‌است.

a sociological explanation of behavioral models and consultations in imam ali’ (pbuh)’s conduct

the representation of imam ali (pbuh)’s conduct in historical sources has distinguished and unique aspects that reveal the breadth of his consistent and firm character as a role model and paragon for muslim societies. despite his unparalleled gallant military character at the time of battles and jihads against infidels and hypocrites, in his community and family he was amiable, peaceful and kind, relying on rationality and gumption. although historical sources have said a lot about imam ali (pbuh)’s military conduct, what distinguishes him as an outstanding ruler and caliph from his contemporaries is the perfection of his rationality when politics and diplomacy were concerned, as evidenced by a variety of his political and cultural negotiations and consultations from which his rational character in adopting governmental strategies can be inferred. throughout the history these behavioral models have set examples of social strategy for shiites. accordingly, the present article aims to study some aspects of imam ali (pbuh)’s consultations during his caliphate, which, in spite of its shortness, enjoyed as much profundity as time enjoys infinity. the research questions  of this study are as follows. what are the aspects of imam ali (pbuh)’s negotiations during his caliphate as behavioral models in politics? what are the target groups for political consultations from the viewpoint of imam ali (pbuh)? and what are the results of his cultural strategies in his political relations? this study has been conducted based on historical, descriptive and analytic studies, using historical sources and imam ali (pbuh)’s writings.