تاثیرپذیری مضامین اخلاقی اشعار جامی از نهج‌البلاغه براساس بینامتنیّت ژرار ژنت

بینامتنیّت از مباحث جدید ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می‌پردازد. بر اساس نظریۀ ژرارژنت، هیچ متنی مستقل از متون دیگر نیست و خودآگاه یا ناخودآگاه برآمده از متن‌های پیشین است. بهره‌مندی از مفاهیم و آموزه‌های اخلاقی منابع اصیل اسلامی از دیرباز در بین شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان برای اعتبار و غنای سخن خویش مرسوم بوده است. هدف این جستار بررسی و تحلیل روابط بینامتنی مضامین اخلاقی اشعار جامی و نهج‌البلاغه و بیان شیوۀ تاثیرپذیری آن‌هاست. روش پژوهش بیان این رابطه، مبتنی بر نظریۀ بینامتنیّت ژرار ژنت در سه قالب صریح، غیرصریح و ضمنی با روش تحلیلی توصیفی و بیان نوع تاثیرپذیری بر اساس شیوه‌های گزاره‌ای، الهامی و گزارشی است؛ که با انواع بینامتنیّت ژنت همپوشانی دارند. حاصل پژوهش نشان داد که شواهد مشترک از قطعیّت بینامتنیّت در دو زبان متفاوت، در دو موضع گوناگون و آگاهانه بودن تاثیرپذیری از نهج‌البلاغه حکایت می‌کند. هدف مولّف از برقراری رابطۀ آگاهانه با نهج‌البلاغه، رواج اخلاق حمیده، بیداری جامعه، ترویج آموزه‌های اخلاقی این کتاب  و اعتباربخشی به کلام خود در بهره‌مندی از این منبع اصیل اسلامی است.

Influence of moral themes of Jami’s poems from Nahj al-Balaghah based on Gerard Genet’s Intertextuality

Intertextuality is a new literary topic that examines the relationship between two or more texts. According to Gerard Genet’s theory, no text is independent of any other text and is consciously or unconsciously derived from previous texts. Utilizing the concepts and moral teachings of the original Islamic sources has long been common among Persianspeaking poets and writers for the credibility and richness of their words. The purpose of this research is to study and analyze the intertextual relations of the moral themes of Jami’s poems and Nahj alBalaghah, the way it is expressed and their impact on the reader. The research expresses the relationship based on Gerard Genet’s intertextual theory in the forms of explicit and implicit, with analyticaldescriptive method and states the type of influence based on propositional, inspirational and narrative methods which overlap with Genet intertextuality types. The results depict that the common evidence indicates the certainty of intertextuality in two different languages, in two different positions, and the conscious influence of Nahj alBalaghah. The aim of the author is to establish a cognizant relationship with Nahj alBalaghah, to promote good morals, to awaken the society, to promote the moral teachings of this book and to validate Imam’s words in using this original and valuable Islamic source.