بررسی مفهوم دیالکتیک در اندیشه مارکس؛ بررسی نسبت دیالکتیک مارکس با دیالکتیک کانتی و دیالکتیک هگلی

برداشت هگلی از تفکر مارکس یک تقریر شایع و متداول در علوم انسانی است و اشتراک ایشان در استفاده از روش دیالکتیکی، دلیل اصلی این مدعا دانسته می شود. بدون نفی تاثیرپذیری مارکس از هگل، توجه به فلسفه کانت، ما را به تقریری دیگر از اندیشه مارکس رهنمون می شود که به مراتب از تفکر هگل دور خواهد بود. اگر بتوان روش مارکس را با تسامح دیالکتیکی خواند، این روش با دیالکتیک هگل، علاوه بر جایگاه وارونه آگاهی و ماده، تفاوت عمده دیگری نیز دارد؛ دیالکتیک هگل از سه ضرب تشکیل می شود که ضرب سوم از جمع تضاد میان ضرب اول و دوم بیرون می آید، اما دیالکتیک مارکس همچون دیالکتیک کانت دوضربی و اصطلاحا «منفی» است، زیرا وضعیت پس از انقلاب، به ویژه وضعیت بی طبقه، حاصل جمع مراحل پیشینی جوامع نیست و تفاوتی بنیادین و کیفی با صورت زندگی گذشته انسان دارد. علاوه بر این، همان طور که نقد در اندیشه کانت به معنای بررسی شرایط پیشینی تحقق امور است، مارکس نیز در نقد اقتصاد سیاسی به دنبال یافتن شرایط پیشینی تحقق وضعیت بی طبقه است و تصویر روشنی را از وضعیت بی طبقه ارائه نمی دهد. با این نگاه وضعیت بی طبقه در اندیشه مارکس، به مثابه ایده تنظیمی کانت درخواهد آمد.

A study of the concept of dialectics in Marx’s thought; A study of Marx’s dialectic with Kantian dialectics and Hegelian dialectics

Hegelian interpretation of Marx’s thought is a common interpretation in the humanities and their commonality in the use of dialectical methods is the main reason for this treatment. Without denying Marx’s influence on Hegel, attention to Kant’s philosophy will lead us to another account of Marx’s thought that would be far removed from Hegel’s thought. If Marx’s method is read with dialectical tolerance, it differs from Hegel’s dialectic more than the inverted position of consciousness and matter. Hegel’s dialectic consists of three multiplications, the third multiplication coming from the sum of the contradictions between the first and the second multiplication, but Marx’s dialectic, like Kant’s dialectic, is twofold and socalled negative, because the postrevolutionary situation, especially the classless one, It is not the sum of the a priori stages of societies and has a fundamental and qualitative difference with the past form of human life. Moreover, just as a critique of Kant’s thought means examining the a priori conditions for the realization of things, so Marx in his critique of political economy seeks to find the a priori conditions for the realization of the Classless situation and does not provide a clear picture of the Classless situation. Give. With this view, the Classless situationin Marx’s thought would become Kant’s regulatory idea.