نقدِ نقدهای هایدگر بر سوژة دکارتی

خوانش رایج سوژة دکارتی، آن را به منزلة نقطة عطفی در«خودبنیادی» انسان درنظر گرفته است. بخش مهمی از فلسفة قرن بیستم به تاسی از هایدگر، بالاترین اهتمام خود را نقد سوژة دکارتی تعریف کرد؛ گویی سوژة دکارتی عامل اصلی انحراف مسیر فلسفه از لحاظ کردن وجود بماهو وجود بوده است. بسیاری منتقدان بحران های مدرنیته را مولود خودبنیادی سوژة دکارتی می دانند تا جایی که می گویند سوژة دکارتی نه تنها فلسفه بلکه بشریت را نیز منحرف کرده است. این مقاله می کوشد ضمن ارائة تقریری از نقد هایدگر و فیلسوفان متاثر از او، به نحوة تقویم سوژه دکارتی بازگردد و نسبت تاملات دکارتی را با بالقوگی، دوآلیته و خودبنیادی دریابد و نشان دهد با توجه به فقدان بنیادی سوژة دکارتی، نمی توان چنین نقدی بر حقیقت سوژه نزد دکارت وارد کرد. در این میان متفکرینی بوده اند که خوانشی متفاوت از سوژة دکارتی داشتند؛ خوانشی که این سوژه را به نسیان وجود و بحرانِ خودبنیادی بشریت و... رهنمون نمی گردد. مقاله حاضر ضمن نقب زدن به مفهوم سوژه در یونان و تبار هلنی و عرفانی آن، خوانش های مغایر با خوانش رایج سوژه دکارتی را مبنای کار قرار می دهد و نشان می دهد که سوژة دکارتی در حقیقت آن امرِ تهی است که امکان آزمودن حقایق را فراهم می آورد.

The critique of Heidegger’s critiques of the Cartesian subject

The current reading of Cartesian subject has taken it as a turning point in human selffundamentalism. An essential part of twentiethcentury philosophy, following Heidegger, defined his highest effort a critique of Cartesian subjectivity, as if the Cartesian subject had been the main factor diverting the path of philosophy from considering being qua being. Many critics have found the crisis of modernity a result of subject selffundamentalism, insofar as it has distorted not only philosophy but humanity as well. While presenting Heidegger’s critiques of the Cartesian subject and those by philosophers influenced by Heidegger, this paper attempts to return to the modality of Cartesian subject construction and to understand Cartesian reflection ratios with potentiality, duality, and selffundamentalism. It also shows that we, given the fundamental lack of Cartesian subject, cannot make such a criticism of Descartes’ subject’ fact. Among this philosophers, there have been thinkers who have a different reading from the Cartesian subject, one that does not lead subject to forgetfulness of being, humanity’s selffundamentalism crisis, and so on. This paper, while digging out the concept of the subject in Greece and its Hellenic and mystical gene, provides readings contrast to the usual Cartesian ones and shows that the Cartesian subject is, in fact, the void that allows truths to be tested.