ارزیابی خطر ریسک زمین‌لغزش حوضه آبخیز طالقان‌رود بر پایه ردیابی الگوهای همدید منجر به مخاطرات ژئومورفودینامیکی (مطالعه موردی زمین‌لغزش‌های ناشی از بارش‌های 14-31 مارس 1998)

در رخداد مخاطرات ژئومورفودینامیکی عوامل متعددی دخیل‌اند. هرچه دامنه شناخت این مخاطرات گسترده‌تر شود، مدیریت و کاهش خسارت‌های ناشی از وقوع آن‌ها امکان‌پذیرتر خواهد بود. پژوهش حاضر در همین راستا با رویکرد تحلیلی_ کمی به بررسی مسیر الگوهای همدید منجر به این مخاطرات می‌پردازد. قلمرو مکانی پژوهش، البرز شمالی و زاگرس شمال‌غربی است. به‌طورکلی در این محدوده و در این مقطع زمانی، 74 مورد زمین‌لغزش از بانک اطلاعاتی زمین‌لغزش‌ها ثبت شده که 9 مورد دارای تاریخ دقیق وقوع بودند که برای تحلیل انتخاب شدند. نتایج حاصل نشان داد که گر‌چه محدوده مطالعاتی به دنبال بارش‌های این دوره زمین‌لغزش‌هایی به وقوع پیوسته است اما به لحاظ تفاوت‌های محیطی و عملکرد الگوهای همدید نحوۀ تاثیرگذاری بارش متفاوت بوده است. پراکنش مکانی بارش تجمعی، نقش ارتفاعات زاگرس را در دریافت بارش‌های نازل شده مثبت ارزیابی می‌نماید. تحلیل داده‌های بارش نشان داد توزیع بارش در طول سال در البرز شمالی منظم‌تر بوده است. این ویژگی سبب افزایش حجم رطوبت خاک شده، تحت چنین شرایطی رخداد زمین‌لغزش‌ها با بارشی کمتر نشان‌دهندۀ آستانۀ کمتر بارش برای وقوع زمین‌لغزش می‌باشد؛ درحالی‌که در زاگرس شمال‌غربی بخش قابل‌توجهی از بارش سالانه در مقطع زمانی کوتاهی نازل می‌شود که ممکن است سبب بروز سیل یا زمین‌لغزش گردد. سامانه‌های ورودی منجر به مخاطره، مسیر اروپای شمالی- دریای سیاه- شرق مدیترانه، مسیر شمال آفریقا (لیبی)- جنوب مدیترانه-شرق مدیترانه، مسیر شرق مدیترانه-شمال عراق-دریای خزر، مسیر غرب مدیترانه- شرق مدیترانه- دریای خزر و مسیر شمال آفریقا (سودان)- عربستان- خلیج‌فارس مسیر سامانه‌های کم‌فشار موثر در ایجاد بارش در دوره مطالعاتی بوده‌اند.