توسعه یک شاخص ترکیبی چندمتغیره بر پایه تحلیل مولفه مبنا برای ارزیابی خشک‌سالی‌های آب – هواشناختی در جنوب‌شرق ایران (مطالعه موردی: حوضه سد پیشین)

خشک‌سالی یک ناهنجاری‌ اقلیمی‌ است که با کمبود (نبود) بارش و مُهیایی منابع‌ آب در پهنه‌ جغرافیایی بزرگ پیوند داشته و در طول دوره‌ قابل‌توجهی از زمان گسترش می‌یابد که می‌تواند بخش‌های مختلف از زندگی و محیط‌زیست را متاثر سازد. نمایه‌های زیادی برای پایش شرایط خشک‌سالی توسعه یافته‌اند. گسترش فضایی، زمانی و شدت (سختی) خشک‌سالی با استفاده از این شاخص‌ها مشخص می‌گردد. در این بررسی، یک شاخص ترکیبی برای ارزیابی خشک‌سالی‌های تلفیقی (آب- هواشناختی) در جنوب‌شرق ایران توسعه داده شده است. شاخص ترکیبی به‌طور جامع همه اشکال فیزیکی خشک‌سالی (هواشناختی، آب‌شناختی و کشاورزی) را از طریق انتخاب متغیرهای مرتبط به هر نوع خشک‌سالی شامل می‌شود. در این بررسی، ارزش‌های روزانه شاخص خشک‌سالی موثر و شاخص خشک‌سالی جریان رودخانه‌ای تحت یک تحلیل مولفه مبنا قرارگرفته و بر اساس مولفه نخست آن، ارزش شاخص ترکیبی واحد به دست آمده‌ است. دوره مورد بررسی از سال آبی 61-1360 تا 90- 1389 شمسی و سرآغاز سال‌ آبی نیز از ماه مهر تعیین گردیده است. بر اساس نتایج شاخص ترکیبی، یک دوره بزرگ خشک‌سالی از سال آبی 79-1378 الی 85-1384 در جنوب‌شرق ایران حاکم بوده است که شدت آن در سال آبی 83-1382 فوق‌العاده زیاد بوده است. توزیع فضایی بارش ایران در این هنگام نیز آشکار می‌سازد که در فصل‌های پاییز و زمستان مقدار دریافتی بارش در منطقه جنوب‌شرق ایران بسیار ناچیز بوده است. روش‌شناسی شاخص ترکیبی خشک‌سالی، یک رویکرد عینی و واضح برای توصیف شدت خشک‌سالی‌های تلفیقی فراهم‌ می‌کند. شاخص مزبور به‌خوبی قادر به نمایش رفتار خشک‌سالی‌های آب- هواشناختی محدوده مورد مطالعه بوده و به‌عنوان شاخص ترکیبی جدید برای پایش و ارزیابی خشک‌سالی منطقه‌ای توصیه می‌گردد.