بررسی همدیدی- دینامیکی الگوهای بارش حدی بهاره در سواحل جنوبی دریای خزر

شناخت شرایط همدیدی و دینامیکی الگوهای گردش جو جهت تحلیل و شناسایی عوامل موثر بر وقوع بارش‌ حایز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر، شناخت الگوهای بارش حدی بهاره در ارتباط با کمیت‌های دینامیکی طی دوره 50 ساله (2010-1961) در سواحل جنوبی دریای خزر می‌باشد. بدین منظور، داده‌های روزانه ارتفاع ژیوپتانسیل، مولفه مداری(u) و نصف‌النهاری(v) باد، نم ویژه و سرعت قایم مرکزملی پیش بینی محیطی و پژوهش جوّی آمریکا با تفکیک مکانی 5/2 درجه استفاده گردید. در ادامه کمیت‌های دینامیکی: تاوایی نسبی، نمودار هاو‌مولر تاوایی، سرعت قایم، میدان‌های باد واگرایی - همگرایی و نیمرخ قایم تعیین گردید. نتایج نشان داد، بارش های حدی بهاره سواحل جنوبی دریای خزر از 4 الگوی دینامیکی تبعیت می‌کنند. الگوی اول، سامانه بندالی امگایی واقع در شرق اروپا و کوه های اورال- الگوی دوم، سیکلون های مدیترانه‌ای -الگوی سوم، سامانه‌ بندالی شکل گرفته بر روی سیبری و آسیای میانه و الگوی چهارم، شگل‌گیری سامانه بندالی عامل اصلی بارش بهاره در سواحل جنوبی دریای خزر می باشند. این الگو تا حدودی شبیه به الگوی اول بوده با این تفاوت که، گسترش پرفشار جنب حاره به سمت شمال در فصل بهار غیرعادی است. بررسی کمیت‌های دینامیکی طی فعالیت سامانه ها نشان دهنده سرعت قایم منفی جو، تاوایی مثبت و منطقه همگرایی بر روی سواحل خزر می باشد. مجموعه این عوامل حاکی از وجود شرایط مناسب برای صعود دینامیکی هوای جو منطقه و صعود سریع ذرات به سطوح میانی و فوقانی جو بوده که ریزش‌های سنگین بهاره را موجب می شود.