شناسایی کانون‌های گردوغبار و تحلیل عوامل موثر در وقوع آن بر مبنای داده‌های سنجش‌ازدوری (مطالعه موردی: جنوب غرب ایران)

گردوغبار ازجمله مخاطراتی است که تاثیر مستقیمی بر سلامت انسان و وضعیت زیست محیطی مناطق دارد. این مخاطره بخش زیادی از کشور ازجمله مناطق جنوب غربی آن را با تهدید مواجه کرده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش شناسایی مناطق مستعد ایجاد کانون های گردوغبار در جنوب غرب کشور و تحلیل عوامل موثر در وقوع آن است. در این تحقیق از تصاویر گوگل ارث، تصاویر ماهواره modis، تصاویر ماهواره chirps و همچنین مدل رقومی ارتفاعی 30 متر srtm استفاده شده است. مهم ترین ابزارهای مورداستفاده در تحقیق، سامانه گوگل ارث انجین، گوگل ارث، نرم افزارهای arcgis و idrisi بوده است. همچنین در این تحقیق از شاخص ها و مدل های مختلفی ازجمله شاخص aod و مدل wlc استفاده شده است. این تحقیق در چند مرحله انجام شده است که در مرحله اول با استفاده از شاخص aod، نقشه غلظت گردوغبار منطقه تهیه شده است. در مرحله دوم به تحلیل ارتباط غلظت گردوغبار منطقه با عوامل محیطی پرداخته شده است و در مرحله سوم نیز مناطق مستعد ایجاد کانون های گردوغبار شناسایی شده است. بر اساس نتایج حاصله، ضریب همبستگی بین میزان غلظت گردوغبار منطقه با پارامترهای ndvi، سرعت باد، بارش، دما و ارتفاع به ترتیب 0.63، 0.156، 0.557، 0.489 و 0.602 بوده است. ضریب غلظت گردوغبار در واحدهای تپه های ماسه ای، دشت، تپه ماهور و کوهستان به ترتیب وزن 0.71، 0.64، 0.47 و 0.23 به دست آمده است. همچنین بر اساس نتایج حاصله، بخش زیادی از منطقه موردمطالعه ازجمله مناطق شمال غربی شهر اهواز، مناطق شمالی شهر هویزه و مناطق حدفاصل شهرهای امیدیه تا اهواز پتانسیل زیادی جهت ایجاد کانون های گردوغبار دارد.

identifying the centers of dust and analyzing the factors influencing its occurrence based on remote sensing data (case study: southwest iran)

introduction dust, or fine dust, refers to very small and light particles of silt, clay, or sand that are transported by the wind over long distances due to wind erosion and the spread of desertification. dust storms have emerged as a significant threat to public health in recent years. this phenomenon is influenced by natural factors, such as climatic conditions, climate change, hydrogeomorphological features, and vegetation, as well as human factors, including land use changes, erosion, and other anthropogenic activities. dust is one of the most harmful natural disasters in arid and semi-arid regions of the world, particularly in iran, and has caused substantial environmental and human problems in these areas.this phenomenon has significantly affected various aspects of life in the region in recent years. among the areas exposed to dust-related hazards are the southwestern regions of iran. due to climatic conditions, wind speed and direction, and the presence of sand dunes, these areas are prone to becoming dust centers. this has resulted in frequent occurrences of dust storms over a large portion of the year in the southwestern regions of the country. given the importance of the issue, this research investigates the concentration of dust in the southwestern region of iran and analyzes the factors influencing its occurrence.material and methods in this research, google earth images, modis satellite images, chirps satellite images, and a 30-meter srtm digital elevation model were utilized. the most important tools used in the research were google earth engine (for preparing dust concentration maps and average precipitation and temperature maps of the region), google earth (for creating geomorphological unit maps), arcgis (for generating desired maps), and idrisi (for implementing the wlc model).additionally, various indices and models were applied, the most notable being the aod index (for generating dust concentration maps) and the wlc model (for identifying areas prone to dust center formation). this research was conducted in several stages.in the first stage, the google earth engine system, aod index, and modis satellite images were used to prepare the dust concentration map for the study area from 2018 to 2022. in the second stage, the correlation between dust concentration and environmental factors, such as vegetation parameters, wind speed, precipitation, temperature, geomorphological units, and altitude, was analyzed. in the third stage, areas prone to dust center formation were identified using the wlc model.