بررسی تغییرات فصلی و تاثیر عملیات اصلاح مرتع بر میزان تصاعد دی‌اکسید کربن (مطالعه موردی: مراتع سردشت کوهستانی بخش زیدون شهرستان بهبهان)

دی‌اکسید کربن شاید مهم‌ترین گاز موجود در اتمسفر باشد که گرمایش جهانی به آن ارتباط داده می‌شود. تاثیر عملیات اصلاحی بر روی تصاعد کربن و ترسیب کربن در بسیاری از مناطق جهان بسیار کم بررسی و مطالعه شده است. در این راستا این مطالعه در بخش کوهستانی زیدون شهرستان بهبهان برای بررسی تاثیر عملیات اصلاحی بر روی تصاعد کربن خاک صورت گرفته است. بدین منظور سه منطقه شامل منطقه بدون عملیات اصلاحی (شاهد)، منطقه تحت عملیات بوته کاری و منطقه تحت عملیات کنتورفارو در منطقه موردمطالعه انتخاب شد. در هر منطقه چهار ترانستکت صد متری مستقر شده و در طول هر ترانسکت چهار پلات مستقر شده و اندازه‌گیری تصاعد کربن انجام شد. نمونه‌برداری به کمک تله های قلیایی، با روش اتاقک بسته ساکن صورت گرفت. برای ارزیابی تغییرات فصلی تصاعد کربن، اندازه‌گیری در فصول تابستان، پاییز و زمستان انجام شد. نتایج نشان داد میزان تصاعد کربن مرتع بدون عملیات اصلاحی به شکل معنی‌داری بالاتر از تیمارهای بوته کاری و کنتورفارو است. بالاترین تصاعد کربن به میزان 1.15 گرم در مترمربع در روز مربوط به تیمار شاهد و کمترین تصاعد با میزان 0.42 مربوط به تیمار بوته کاری بود. بین تیمار بته کاری و کنتورفارو از نظر تصاعد کربن تفاوت معنی‌داری دیده نشد. نتایج بررسی تغییرات فصلی تصاعد کربن نشان داد بدن در نظر گرفتن تیمارها و به‌طورکلی میزان تصاعد کربن در فصل تابستان بیشتر از پاییز و زمستان بوده است. به‌طورکلی میزان تصاعد کربن در تابستان 0.9 گرم در مترمربع در روز و در زمستان 0.55 گرم در مترمربع در روز بود. با در نظر گرفتن تیمارهای مختلف نتایج نشان داد از نظر تصاعد کربن بین فصول مختلف تفاوت معنی‌داری در تیمار شاهد دیده نمی‌شود. در تیمار بوته کاری میزان تصاعد کربن در تابستان و پاییز اختلاف معنی‌داری با زمستان داشت. در کنتورفارو میزان تصاعد کربن در فصل تابستان به شکل معنی‌داری بالاتر از میزان تصاعد کربن در پاییز و زمستان بود. نتایج ارتباط بین میزان دما و رطوبت و تصاعد کربن خاک نشان داد بین رطوبت و تصاعد کربن رابطه‌ معنی‌داری وجود ندارد؛ اما بین دما و تصاعد کربن در دو تیمار بوته کاری و کنتورفارو ارتباط معنی‌داری وجود دارد؛ به شکلی که با افزایش دما میزان تصاعد کربن نیز افزایش یافته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد انجام عملیات اصلاح در مرتع می‌تواند به شکل معنی‌داری میزان تصاعد کربن خاک را کاهش دهد که این امر می‌تواند به مدیران در راستای کاهش دی‌اکسید کربن جو کمک شایانی کند.

investigating seasonal changes and the impact of rangeland restoration measures on carbon dioxide emissions (case study: sardasht rangelands, zeidon, behbahan township)

carbon dioxide is one of the most important gases in the atmosphere contributing to global warming. however, the impact of restoration efforts on carbon emissions and carbon sequestration has received little investigation in many regions of the world. in this context, the present study was conducted in the mountainous area of zeidon, behbahan township, to examine the effects of restoration measures on soil carbon emissions.to achieve this goal, three specific zones were selected: a control area (without rehabilitation), an area with shrub planting, and a contour furrow area. in each of these zones, four 100-meter transects were established. along each transect, carbon emission measurements were taken from four designated plots using alkaline traps and the closed chamber method. measurements were conducted in the summer, autumn, and winter seasons to assess seasonal variations in carbon emissions.the findings revealed that carbon emissions from the untreated pasture were significantly higher than those from the shrub planting and contour furrow treatments. the control treatment exhibited the highest carbon emission rate of 1.15 grams per square meter per day, while the shrub planting treatment showed the lowest rate of 0.42 grams per square meter per day. no significant difference in carbon emissions was observed between the shrub planting and contour furrow treatments.seasonal analysis showed that carbon emissions were higher in summer compared to autumn and winter, with an average of 0.9 grams per square meter per day in summer and 0.55 grams per square meter per day in winter. in the control treatment, no significant seasonal variation in carbon emissions was detected. however, in the shrub planting treatment, carbon emissions exhibited a significant difference between summer and autumn compared to winter. similarly, in the contour furrow treatment, emissions were significantly higher in summer than in autumn and winter.the study also identified a significant positive relationship between temperature and carbon emissions in the shrub planting and contour furrow treatments, where an increase in temperature led to an increase in carbon emissions. however, no significant relationship was found between humidity and carbon emissions.overall, the results suggest that restoration practices such as shrub planting and contour furrowing can effectively reduce soil carbon emissions, thereby supporting efforts to mitigate atmospheric carbon dioxide levels and contributing to environmental management strategies.