بررسی فرسایش کناری رودخانه دره‌رود و طبقه‌بندی آن با استفاده از مدل راسگن (مطالعه موردی: شهرستان هوراند -آذربایجان‌شرقی)

فرسایش کناره‌ای رودخانه به یک‌ روند هیدرولیکی مرتبط می‎شود که در تحت آن نیروی کششی حاصل از جریان موجب جدا شدن ذرات خاک کناره می‌گردد. تغییرات مجرای رودخانه، فرسایش کناره‎ای و رسوب‌گذاری کناره‌ای، فرآیندهای طبیعی رودخانه‌های آبرفتی هستند که باعث تخریب زمین‌های کشاورزی اطراف و خسارت به تاسیسات انسانی اطراف رودخانه می‌شود. در این پژوهش از مدل راسگن (سطح 1 و سطح 2 و سطح 3) جهت ارزیابی وضعیت رودخانه دره‌رود به‌منظور اندازه‌گیری میزان فرسایش‌کناره‌ای و از سطح یک برای مشخص نمودن نوع مجرا پس از به دست آوردن شیب رودخانه دره‌رود در محدوده موردمطالعه استفاده‌ شده است. با توجه به شیب‎های به‌دست‌آمده از مقاطع مختلف و مشاهدات میدانی از سطح مقطع و پلان رودخانه در مطالعات میدانی و باملاحظه طبقه‎بندی رودخانه‌ها بر اساس شیب‌های مختلف در طبقه‌بندی اولیه و سطح 1 راسگن، مقاطع موردنظر در گروهb وa قرار گرفتند. در این پژوهش 6 مقطع از روستای گاولان تا روستای لقان به طول 5 کیلومتر انتخاب شده است. پس از مشخص نمودن طبقه بندی رودخانه در سطح یک و دو راسگن، شرایط رودخانه دره‌رود و بازه های آن، از مجموع امتیازهای به‌دست‌آمده در سطح سوم راسگن از مجموع امتیازهای به‌دست‌آمده در سطح سوم راسگن، در منطقه موردمطالعه، بازه‎2 و 5 و 6 هر سه از گروه تیپ 4b، به ترتیب با مجموع امتیازهای 91 و85 و 111 و گروه تیپ 4a با امتیاز 87 در وضیعت ضعیف ناپایدار قرار می‎گیرند. بازه1 و3 از گروه تیپ 4a، به ترتیب با مجموع امتیازهای 91 و 87 در وضعیت خوب و پایدار قرارگرفته دارند. درواقع طبقه‎بندی رودخانه دره‌رود در محدوده موردمطالعه بر اساس سیستم طبقه‌بندی سطح یک، دو و سه راسگن، یک ارزیابی منطقی است که اطلاعات ریزتر و دقیق‌تری را برای کاربردهای مدیریتی فراهم می‌کند.

investigating the lateral erosion of darehroud river and its classification using rasgen model (case study: horand city - east azerbaijan)

riverbank erosion is a hydraulic process in which the tensile force of flowing water causes the separation of soil particles from the bank. river channel changes, bank erosion, and bank sedimentation are natural processes in alluvial rivers that can lead to the destruction of surrounding agricultural lands and damage to human infrastructure near the river.in this research, the rasgen model (levels 1, 2, and 3) was used to evaluate the condition of the darehroud river and measure the extent of bank erosion. level 1 was utilized to determine the channel type after calculating the river slope in the study area. based on the slopes obtained from different sections, field observations of the river’s cross-sections, and its planform during field studies, and considering the river classification system based on slope in level 1 of rasgen, the examined sections were categorized into groups b and a.for this study, six sections from gavlan village to laqan village, spanning a length of 5 kilometers, were selected. after determining the river classification in levels 1 and 2, the conditions of the darehroud river were evaluated using level 3 of the rasgen system. the results indicate that sections 2, 5, and 6 (group 4b) with total scores of 91, 85, and 111, respectively, and section 4a with a score of 87 are in a weak and unstable condition. in contrast, sections 1 and 3 (type 4a) with scores of 91 and 87, respectively, are in a good and stable condition.overall, the classification of the darehroud river based on the rasgen model (levels 1, 2, and 3) provides a logical assessment that delivers more detailed and accurate information for river management applications.