برآورد سازوکار زمین‌لرزه‌ها در گستره ‌لرزه‌ای پیرامون کلان‌شهرهای تهران، مشهد و تبریز

در این پژوهش داده‌های موردنیاز برای حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها از هم‌آمیخت داده‌های شکل موج موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گردآوری شده‌اند. پس از ویرایش داده‌ها و پیش از داده‌پردازی از روش قطبش‌های نخستین موج p رسیده به ایستگاه‌های لرزه‌نگاری باند پهن، بلنددوره و هم‌چنین کوتاه دوره برای حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها بهره گرفته شد. خطای کانون‌یابی این زمین‌لرزه‌ها نزدیک به 5 کیلومتر بوده و بیشینه چرخش صفحه‌های گرهی در سازوکارها 5 درجه در نظر گرفته شد. این سازوکارها با کم‌ترین خطا در شمار قطبش‌ها برای سازوکارهای زمین‌لرزه‌های پیرامون شهرهای پرجمعیت و مهم تهران، مشهد و تبریز پردازش شده‌اند. بر پایه حل سازوکار زمین‌لرزه‌ها در این پژوهش، گسل‌های مشاء، شمال تهران، ایپک، پیشوا و ایوانکی، به ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ‌بر با مولفه کوچک نرمال، معکوس، راستالغز چپ‌بر، راستالغز راست‌بر با مولفه کوچک معکوس و سازوکار چیره معکوس می‌باشند. این پژوهش نشان داد که گسل‌های پیرامون مشهد مانند باهلر و اشک‌آباد، به ترتیب دارای سازوکار چیره راستالغز چپ‌بر با مولفه کوچک معکوس و معکوس می‌باشند. سازوکار چیره پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه 2017‌ فریمان که به گمان در راستا و دنباله گسل فریمان روی داده‌اند، نیز معکوس با مولفه راستالغز راست‌بر می‌باشند. هم‌چنین، سازوکارهای حل‌شده زمین‌لرزه‌های پیرامون شهر تاریخی تبریز نشان می‌دهد که زمین‌لرزه‌هایی با سازوکار چیره راستالغز راست‌بر و معکوس به گسل شمال تبریز وابسته هستند. دیگر زمین‌لرزه‌‌ها که پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه‌های دوگانه 2012 اهر- ورزقان می‌باشند، نیز دارای راستالغز راست‌بر و مولفه معکوس هستند. زمین‌لرزه‌های 2012 اهر- ورزقان نیز دارای سازوکار راستالغز راست‌بر خالص هستند. سازوکار برخی از این گسل‌ها که در کارهای (زمین‌شناسی یا لرزه‌شناسی) پیشین بررسی شده بودند، با سازوکار حل شده این پژوهش هم‌خوانی دارند.

estimation of mechanism of earthquakes in active seismic areas around tehran, mashhad and tabriz cities

in this study the data required to solve the mechanism of earthquakes were collected from a combination of waveform data from the institute of geophysics, the university of tehran and the international institute of seismology and earthquake engineering. the first p-wave polarization method for the broadband, seismic stations were used to solve the earthquake mechanism. the location error of these earthquakes was about 5 km and the maximum rotation of the nodal plains in the mechanisms was considered 5 degrees. these mechanisms have been processed with the least error in the number of wrong polarizations for seismic mechanisms around the most populous cities of tehran, mashhad, and tabriz. based on the solution of seismic mechanism in this study, mosha, north tehran, ipack, garmsar and ivanki faults, are considered to have the dominant mechanism of strike-slip right lateral with the small normal component, reverse, strike-slip left lateral, strike-slip with small reverse component and inverted mechanism, respectively. this research showed that the faults around mashhad city like bahler and ashkabad left lateral strike slip with a small reverse component and reverse, respectively. the dominant mechanism of the 2017 fariman aftershocks, is also inverse with the strike-slip right lateral component. also, the resolved mechanisms of earthquakes around the historical city of tabriz show that earthquakes with a dominant mechanism of strike-slip right lateral with a small reverse component are related to the north tabriz fault. other earthquakes, which are the aftershocks of the 2012 ahar-varzeqan doublete earthquakes, also have a strike-slip right lateral with a small reverse component. the 2012 ahar-varzeqan earthquakes also have a pure right lateral mechanism. the mechanism of some of these faults, which were studied in previous works (geologically or seismologically), are consistent with the mechanism solved in this study.