مقایسه مدل‌های rusle و epm در برآورد فرسایش و تولید رسوب با استفاده از gis (مطالعۀ موردی: حوضه چم‌گردلان استان ایلام)

ارزیابی کیفی و کمی فرسایش با استفاده از مدل های تجربی برآورد فرسایش و رسوب، یکی از راهکارهایی است که از طریق آن می توان فرسایش خاک را تا حدودی کنترل و مقدار آن را به حداقل رساند. پژوهش حاضر به‌منظور مقایسه دو مدل epm و rusle در برآورد فرسایش و رسوب در حوضه چم گردلان استان ایلام انجام شده است. در این راستا، از عوامل موثر بر فرسایش شامل فرسایندگی باران، فرسایش پذیری خاک، توپوگرافی، پوشش گیاهی و عملیات حفاظت خاک و همچنین ضرایب فرسایش مشاهده ای، حساسیت سنگ و خاک به فرسایش، استفاده از زمین یا کاربری زمین، شیب متوسط زمین به درصد مورد استفاده در مدل های یاد شده استفاده شده و درنهایت مقدار فرسایش و رسوب تولید شده با توجه به مدل های ارائه شده محاسبه و با مقدار مشاهده شده در ایستگاه رسوب سنجی حوضه چم گردلان مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد میزان رسوب برآوردی مدل rusle، 16.37 تن در هکتار در سال و در روش epm، 21.49 تن در هکتار در سال برآورد گردید که با توجه به نزدیک‌تر بودن مقدار برآوردی rusle به مقدار رسوب مشاهده ای 16.58 تن در هکتار در سال، کارایی مدل rusle در برآورد رسوب منطقه موردمطالعه بیش تر است. درنهایت توصیه می شود، برای فازهای اولیه مطالعات توجیهی، اجمالی و شناسایی از مدل epm و برای مطالعات تفصیلی و دقیق تر برآورد فرسایش و رسوب حوضه از روش rusle بهره گرفت.

comparison of epm and rusle models in estimating erosion and sediment production using gis (case study: chamgardalan watershed of ilam province)

soil erosion is one of the most important environmental problems in the world, which has created many problems for human societies. qualitative and quantitative assessment of erosion using experimental models for estimating erosion and sediment is one of the solutions through which soil erosion can be controlled to some extent and its amount can be minimized. the present study was conducted to compare epm and rusle models in estimating erosion and sediment in chamgardalan watershed of ilam province. in this regard, the factors affecting erosion include rain erosivity, soil erodibility, topography, vegetation and soil conservation operations as well as observable erosion coefficients, rock and soil susceptibility to erosion, land use and average slope, used as a percentage used in the mentioned models and finally the amount of erosion and sediment produced was calculated according to the proposed models and compared with the amount observed in the sedimentation station of chamgardalan watershed. the results show that the estimated sediment rate of rusle model was 16.37 tons per hectare per year and in the epm method was 21.49 tons per hectare per year, which is closer to the estimated value of rusle. observed sediment of 16.58 tons per hectare per year, the efficiency of rusle model in estimating sediment in the study area is higher. finally, it is recommended to use the epm model for the initial phases of justification, overview and identification studies and rusle method for detailed and more accurate studies of erosion and sedimentation of the watershed.