الگوی سازگاری معیشت جوامع روستایی ایران در مواجه با تغییرات اقلیمی

امروزه معیشت روستائیان به‌شدت با تغییرات اقلیمی گره‌خورده است؛ به‌طوری‌که با افزایش این تغییرات وضعیت پایداری معیشتی آنان با بحران مواجه است. این مسئله نشان از چگونگی الگوی سازگاری این جوامع در برخورد با این تغییرات دارد؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر شناسایی الگوی سازگاری معیشت جوامع روستایی ایران در مواجه با تغییرات اقلیمی است. روش مطالعه در زمره مطالعات کاربردی است، که از نظر هدف توصیفی– تبیینی، در یک رویکرد کیفی و کمی صورت پذیرفته است. این تحقیق از روش نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند بوده، و برای گردآوری داده‌های ثانویه از روش اسنادی و داده‌های اولیه از روش میدانی (پرسشنامه کیو) استفاده ‌شده. جامعه موردمطالعه شامل خبرگان است؛ پرسشنامه‌ها به‌صورت الکترونیکی، برای 20 نفر از کارشناسان (جامعه دانشگاهی) ارسال گردید. جهت تجزیه‌وتحلیل داده های جمع‌آوری‌شده از روش تحلیل عاملی کیو استفاده‌ شده. نتایج پژوهش حاکی از آن است که الگوی پایین به بالا به‌عنوان راهبرد محوری در سازگاری معیشتی جوامع روستایی در برابر تغییرات اقلیمی خواهد بود. از سویی دو عامل سازگاری زیست‌محیطی با امتیاز 34.37 و سازگاری اجتماعی با امتیاز 23.8 به‌عنوان مهم‌ترین راهبردها معیشتی برای جوامع روستایی ایران شناخته شدند که این الگوی سازگاری می تواند در قالب برنامه‌های اجرایی همچون: آموزش الگوی های رفتاری سازگار؛ ارتقاء پشتیبانی اجتماعی؛ شیوه‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و اشتراک‌گذاری دانش بومی جوامع روستایی در مواجه با تغییرات اقلیمی محقق گردد. همچنین، برای پایداری معیشت روستائیان در مواجه با رویدادهای اقلیمی، نهادهای داخلی و خارجی می‌توانند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانش بومی به سیاست‌های سازگاری دست پیدا کنند.

the pattern of livelihood adaptation of rural communities in iran in the face of climate change

today, the livelihood of the villagers is strongly tied to climate change; so that with the increase of these changes, their livelihood stability is facing a crisis. this issue will show how these societies adapt to these changes. therefore, the aim of the current research is to identify the pattern of livelihood adaptation of rural communities in iran in the face of climate change. the study method is among applied studies, which is done in a quantitative and qualitative framework in terms of descriptive-explanatory purpose. the statistical sample of this research is purposeful, and to collect secondary data, the documentary method and primary data are used from the field method (q questionnaire). questionnaires were sent electronically to 20 experts (academic community). q factor analysis method was used to analyze the collected data. the results of the research indicate that the bottom-up model will be a central strategy in the livelihood adaptation of rural communities against climate change. on the other hand, two compatibility factors environmental and social were recognized as the most important livelihood strategies for rural communities in iran. that this pattern of compatibility can be implemented in the form of executive programs such as: teaching compatible behavioral patterns; promoting social support; to realize ways of saving water consumption and sharing local knowledge of rural communities in the face of climate change. also, for the sustainability of villagers’ livelihoods in the face of climate events, domestic and foreign institutions can achieve adaptation policies by taking advantage of local knowledge capacities.