آشکارسازی تغییرات مناطق آب ‌و هوایی ایران طی دوره‌ 1965 تا 2015

هدف این مطالعه بررسی تغییرات مناطق آب ‌و هوایی ایران طی دوره‌های 10 ساله از سال 1965 تا 2015 است. بدین منظور از داده‌های دما، رطوبت، بارش، باد و ساعت آفتابی، 411 ایستگاه همدید کشور و پایگاه داده‌ای اسفزاری نیز در دو بخش استفاده شد. بخش اول به کمک 1434 ایستگاه از ابتدای سال 1961 تا 2004 و بخش دوم از سال 2004 تا 2015 به کمک 960 ایستگاه تشکیل شد. ابتدا به کمک تحلیل عاملی، عوامل‌ موثر بر آب‌وهوای ایران بررسی و سپس به کمک تحلیل خوشه‌ای طبقه‌بندی آب‌وهوایی صورت گرفت. به‌منظور اعتبارسنجی مناطق شناسایی شده از تحلیل سیلهوته (si) بهره گرفته شد. نتایج نشان داد طی دوره های مختلف، طبقات آب‌ و هوایی ایران دچار تغییرات قابل‌توجهی شده اند. بیشترین تغییرات مکانی مربوط به منطقه بسیار گرم و خشک، گرم و خشک و سرد خشک بوده که طی دوره‌های مختلف به‌ طور مکرر تغییر پیدا کرده اند. شدیدترین تغییرات منطقه ای در دوره 10 ساله دوم (1985-1976) نسبت به دوره 10 ساله اول (1975-1965) و دوره 10 ساله پنجم (2015-2006) نسبت به دوره 10 ساله چهارم (2005-1996) مشاهده شده است. همچنین بر اساس نتایج حاصل در دوره‌های اخیر بر وسعت مناطق بسیار گرم خشک و گرم خشک افزوده شده و بر عکس از وسعت مناطق سرد و خشک و معتدل مرطوب کاسته شده است. نتایج حاصل از تحلیل سیلهوته نیز نشان داد که در بیش از 92 درصد از پهنه کشور، نقاط به‌درستی در گروه خود قرار گرفتند که بیانگر اعتبارسنجی بالای مناطق شناسایی شده است.

detecting changes in iran’s climate zones over the period 1965-2015

the purpose of this study was to investigate the changes in iran’s climate zones during the periods 1965-1975, 1976-1985, 1986 -1955, 1996-2005, 2006-2015. for this purpose, the weather data (minimum, maximum, average), humidity (minimum, maximum, average), rainfall, wind and sunshine for 411 synoptic stations during the period 1965 to 2015 were collected and analyzed by the iran’s meteorological organization. moreover, the asafzari database was also used in two sections. the first section was formed with the help of 1434 stations from the beginning of 1961 to 2004 and the second section from 2004 to 2015 with the help of 960 stations. at first, factors influencing the climate of iran were analyzed using factor analysis and then clustered using cluster analysis. in order to validate the identified areas, silhouette index (si) was used. the results showed that most of the spatial variations during the five periods studied were very hot and dry (very low rainfall and high temperature), warm and dry (low rainfall and high temperatures), and cold and dry (low rainfall and low temperature) so that each of these three areas, for example, the cold and dry (low rainfall and low temperature) areas, reduces. on the contrary, the size of the two other areas increased. this dimension of change in the first and second period has been quite evident. the results of the silhouette analysis also showed that more than 92 percent of the iran’s zones were located right in their group, which indicates the high validity of the identified areas.