بررسی ساختار جوی پدیده فون در زمان رخداد آتش‌ سوزی جنگل ‌های شمال ایران

درک درست ساختار جوی که سبب رخداد آتش ‌سوزی جنگل ‌‌ها و مراتع می‌شوند با توجه به اهمیت این منابع طبیعی برای انسان عاملی بسیار مهم برای پیش‌بینی به‌موقع و انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از به وجود آمدن خسارت جبران‌ناپذیر توسط این بلای طبیعی است. به‌منظور بررسی سازوکارهای جوی حاکم بر رخداد پدیده فون در زمان رخداد آتش‌سوزی جنگل‌های شمال ایران از چهار نوع داده در تحقیق استفاده شد. ابتدا با اخذ داده‌های مربوط به آتش‌سوزی از اداره کل منابع طبیعی استان‌های گیلان، مازندران و گلستان دوره موردنظر شناسایی گردید. در ادامه با دریافت داده‌های دیده‌بانی شده ایستگاه‌های هواشناسی واقع در دامنه‌های رو و پشت به باد رشته‌کوه البرز تغییرات پارامترهایی چون دما، فشار و باد بررسی شد. سپس از داده‌های شبکه‌بندی شده مربوط به مراکز ملی پیش‌بینی محیطی/ علوم جو (ncep/ncar) و مرکز اروپایی پیش‌بینی میان‌مدت جوی (ecmwf) برای تبیین ساختار جو استفاده شد. برای بررسی دمای سطح زمین از تصاویر سنجنده مودیس و برای ردیابی توده‌های هوا از مدل پسگرد ذرات معلق بهره گرفته شد. مشخص شد که طی دوره موردمطالعه، رویداد 25 تا 31 ژانویه 2007 از قوی‌‌ترین و فراگیرترین فون‌های به وقوع پیوسته در منطقه است. نتایج نشان داد با تشکیل یک سلول پرفشار واقع در جنوب کشور و یک سلول کم‌فشار در قسمت بادپناه کوهستان البرز، گرادیان شدید فشاری را به وجود آورده و سبب شده تا جریان جنوبی مناطق شمالی ایران را تحت تاثیر قرار دهد. بر این اساس، طی یک فرآیند استاتیکی-دینامیکی جریان چرخندی بادپناهی در بادپناه رشته‌کوه البرز شکل گرفته است. از طرفی با صعود توده‌هوا بر روی رشته‌کوه البرز و همچنین تخلیه رطوبتی آن و عبور بسته هوا از روی کوهستان و شارش یافتن آن در منطقه و گرمایش بی دررو، توده‌هوایی گرم و خشک وارد منطقه شده که این شرایط با وزش بادهای شدید همراه شده و مناطق مستعد برای آتش‌سوزی را تحت تاثیر قرار داده است. با افزایش سرعت باد و فرارفت مثبت دما، پرش ناگهانی و افزایش دما به وجود آمده است. ردیابی بسته هوا نیز نشان داد سرمنشا اصلی جریان وارد شده به منطقه در محدوده شمال دریای خلیج‌فارس و شمال شرق آفریقاست.

investigating the atmospheric structure of the von phenomenon at the time of forest fires in northern iran

in order to investigate the atmospheric mechanisms governing the occurrence of the von phenomenon at the time of forest fires in northern iran, four types of data were used in the research. so, changes in parameters such as temperature, pressure and wind were investigated. networked data from the national environmental prediction / atmospheric science centers (ncep/ncar) and the european center for medium-term atmospheric prediction (ecmwf) were then used to explain the structure of the atmosphere. modis sensor images were used to study the surface temperature of the earth and suspended airborne particle model was used to track air masses. it was found that during the studied period, the event of january 25-31, 2007 was one of the strongest and most pervasive phones that occured in the region. the results showed that by forming a high pressure cell located in the south of the country and a low pressure cell in the wind protection part of alborz mountain, it has created a strong pressure gradient and caused the south current to affect the northern regions of iran. accordingly, during a static-dynamic process, a wind turbine rotational current has been formed in the alborz mountain range wind turbine. moreover, by the ascent of the air mass on the alborz mountain range, its moisture discharge, the passage of the air over the mountain, and its flow in the region and the heatless heat, the hot and dry air mass entered the region which had been accompanied by strong winds affecting fire-prone areas. with an increase in wind speed and a positive temperature drop, a sudden jump and increase in temperature had taken place. trackings also showed that the main source of flow entering the region is in the northern part of the persian gulf and northeastern africa.