شناسایی مناسب‌ترین نقاط دیده‌بانی در پایش عرصه‌های منابع طبیعی با استفاده از تحلیل‌های مکانی

شناسایی نقاط مناسب دیده‌بانی و پایش عرصه‌های منابع طبیعی برای تهدیداتی نظیر آتش‌سوزی با میدان دید وسیع یکی از مراحل اصلی پایش یک حوزه ‌آبخیز با استفاده از تحلیل رویت پذیری سامانه‌های اطلاعات مکانی است. تعبیه برج‌های دیده‌بانی علاوه بر تشخصی تخریب‌های صورت گرفته دارای کاربردهای دیگری با توجه به توسعه تکنولوژی می‌باشند. در این تحقیق 30 روستای قرار گرفته در حوزه ‌آبخیز چهل‌چای همراه با 26 نقطه با چشم‌انداز مناسب و قابل‌دسترس به‌عنوان نقاط مشاهده‌گر انتخاب شدند. بدین منظور، تجزیه‌وتحلیل رویت‎پذیری منطقه موردمطالعه با استفاده از نرم‌افزار qgis جهت تعیین درصد مناطق رویت‎پذیر انجام گرفت. رویت‌پذیری این نقاط در چهار سناریو (ارتفاع نقطه مشاهده‌گر برابر 1/6 متر و شعاع دید 1200 متر، ارتفاع نقطه مشاهده‌گر برابر 11/6 متر و شعاع دید 1200 متر، ارتفاع نقطه مشاهده‌گر برابر 1/6 متر و شعاع دید 10000 متر و ارتفاع نقطه مشاهده‌گر برابر 11/6 متر و شعاع دید 10000 متر) برای پایش غیرمستقیم حوزه آبخیز با استفاده از برنامه جانبی viewshed در محیط نرم‌افزار qgis موردبررسی قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که برنامه جانبی viewshed مکان‌یابی مناطق قابل‌رویت و غیرقابل‌رویت را از نقاط مشاهده‌گر با توجه به سناریوهای مختلف امکان‌‌پذیر می‌کند. به‌علاوه با ترکیب این نقاط با همدیگر می‌توان پوشش مناطق قابل دید برای پایش کل حوضه را افزایش داد. علاوه بر این، تجزیه‌وتحلیل رویت‌پذیری یک روش بسیار مفید و کاربردی برای ارزیابی برج‌های مراقبتی و تعیین موقعیت بالقوه این برج‌ها است. درنهایت، علاوه بر تعیین برج‌های دیدبانی، رویکردهای مبتنی بر gis که شامل تجزیه‌وتحلیل رویت‌پذیری و فناوری‌های سنجش‌ازدور می‌شود، با هدف برنامه‌ریزی بهینه سیستم‌های نظارتی از نظر اقتصادی، فنی و کاربردی، پیشنهاد می‌شود.

investigating the most suitable observation points in natural resources monitoring using spatial analysis

a basic critical phase in watershed monitoring is choosing the most suitable observation points which are followed by monitoring the natural resources with a wide range of view using visibility spatial analysis. moitoring towers are crucial assets in detecting forest fires, in addition to other technological advancements. for this study 30 villages, located in chehelchai watershed, were selected as the observation points along with 26 convenient and accessible perspective points as the observer points. for this purpose, visibility analysis lookout towers were determined using qgis software and the percentages of visible and unvisitable areas were determined for the study area. four scenarios were employed aimed at looking into the good visibility of the points for indirect watershed monitoring using viewshed analysis in qgis software; first scenario: offset a = 1.6m, radius 2 = 1200m; second scenario: offset a = 11.6m, radius 2 = 1200m, third scenario: offset a = 1.6m, radius 2 = 10000 and fourth scenario: offset a = 1.6m, radius 2 = 10000m. the results shwed that the viewshed side program makes it possible to locate visible and invisible areas from the observer points according to different scenarios. moreover, it was concluded that visibility analysis is a very useful and practical method for evaluating monitoring  lookout towers and determining the potential location of the towers.