تاثیر انتقال رسوب در عرض پهنه‌بندی سیلاب رودخانه‌ آجی‌چای

نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب، یکی از اطلاعات‌پایه و مهم در مطالعات طرح‌های عمرانی در جهان محسوب می‌شوند. در روش مرسوم تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب، محاسبات بر اساس جریان دائمی با فرض بستر ثابت (بدون در نظر گرفتن انتقال رسوب) انجام می‌شود. هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر فرسایش و انتقال رسوب رودخانه بر روی پهنه‌بندی سیلاب رودخانه‌ها است. در این راستا محاسبات پهنه‌بندی سیلاب رودخانه آجی‌چای در مدل hec-ras در حالت مرسوم (جریان دائمی با بستر ثابت) محاسبه گردید. در گام بعدی، محاسبات پهنه‌بندی سیلاب با استفاده از جریان شبه غیردائمی با بستر متحرک انجام شد و با نتایج حاصل از مرحله قبل مقایسه گردید تا میزان تاثیر انتقال رسوب در پهنه‌بندی سیلاب مشخص گردد. مقایسه بین نتایج به دست آمده در دو حالت جریان دائمی (بستر ثابت) و جریان شبه‌دائمی با بستر متحرک نشان داد که در مقاطع رسوب‌گذار، عرض سطح آب در حالت جریان با بستر متحرک افزایش می‌یابد. بیشترین میزان این افزایش عرض، 19 درصد است؛ به‌عبارت‌دیگر در رودخانه مذکور، عرض پهنه‌بندی سیلاب در روش مرسوم کمتر محاسبه می‌شود. این موضوع ضرورت بررسی شرایط رودخانه از نظر فرسایش و رسوب‌گذاری را تایید می‌نماید تا زمانی که رودخانه حالت رسوب‌گذاری دارد میزان پهنه‌ سیلاب با دقت بیشتری تعیین شود. افزایش پهنه‌ سیلاب در مقاطع رسوب‌گذار، به دلیل انباشت رسوبات در مقطع و به دنبال آن افزایش سطح جریان و عرض پهنه‌بندی سیل است؛ بنابراین پیشنهاد می‌شود در رودخانه‌های رسوب‌گذار از مدل شبه غیردائمی (بستر متحرک) جهت تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب جهت تامین ایمنی بیشتر استفاده شود. نتایج این تحقیق نشان‌دهنده اهمیت ریخت‌شناسی رودخانه در تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب رودخانه‌ها به‌منظور مدیریت سیل است.

the impacts of sediment transport on the width of ajichai river flood zoning

flood zoning maps are among the basic and important sources of information for studying development projects in the world. in the conventional method of determining flood zoning maps, calculations are performed on the basis of a steady flow, assuming a fixed bed (without considering sediment transport). this study aimed to investigate the impact of river erosion and sediment transport on river flood zoning. so, the flood zoning calculations of ajichai river were done using hec-ras model and the conventional method of steady flow with a fixed bed. in the next step, flood zoning calculations were performed using quasi-steady flow with moving bed and compared with the results of the previous step to determine the impacts of sediment transport on flood zoning. comparison between the results obtained from steady flow (fixed bed) and quasi-steady flow with moving bed showed that in sedimentation sections, the width of the water surface increases in the flow mode with moving bed. the maximum rate of this increase in width is 19%. in other words, in the mentioned river, the width of flood zoning is less in the conventional method. this issue confirms the necessity of studying the river conditions in terms of erosion and sedimentation so that the amount of flood zone could be determined more accurately while the river is sedimentary. the increase of flood zone in sedimentation sections is due to the accumulation of sediments and consequently the increase of flow level and width of flood zonation. therefore, it is suggested that in sedimentary rivers, a quasi-steady flow model (mobile bed) be used to prepare flood zoning maps for providing more safety.