اولویت‌بندی خطر سیل در حوضه آبخیز گنجوان استان ایلام با استفاده از مدل الکتره

امروزه مخاطرات محیطی و مقابله با آن‌ها ازجمله مهم‌ترین دغدغه‌های پژوهشگران در زمینه برنامه‌ریزی محیطی و مدیریت بحران است. از میان این مخاطرات، پدیده سیل به‌عنوان یکی از پرخطرترین بلایای طبیعی است که در مدیریت بحران باید نگاه ویژه‌ای را به آن معطوف داشت؛ بنابراین اولویت‌بندی زیرحوضه‌ها جهت اجرای عملیات آبخیزداری با نگاه مقابله با سیل و کنترل آن، امری ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق سعی شده تا حوضه‌های حوضه آبخیز گنجوان در استان ایلام جهت اجرای طرح‌های آبخیزداری مقابله با سیل‌خیزی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره الکتره اولویت‌بندی شود. برای این منظور حوضه آبخیز موردمطالعه به پنج زیرحوضه ریزه وند، سرچم ده‌هارون، سرپتک، سرتنگ بیجار و گنجوان تقسیم گردید. معیارهای مورد نظر جهت اولویت‌بندی شامل سنگ‌شناسی، شیب، ارتفاع، بارش، کاربری‌اراضی و تراکم زهکشی می‌باشد. وزن معیارها بر اساس مدل آنتروپی آن‌ها به‌دست‌آمده و با استفاده از مدل الکتره  زیرحوضه‌های آبخیز در منطقه اولویت‌بندی، بررسی و سپس نقشه‌ی اولویت‌بندی این زیرحوضه‌ها تهیه شد. نقشه‌ی اولویت‌بندی خطر سیل در منطقه‌ی موردمطالعه نشان می‌دهد که زیرحوضه‌ی گنجوان با بیشترین پتانسیل سیل‌خیزی در اولویت اول و زیرحوضه‌ی سرتنگ بیجار در اولویت دوم جهت اجرای طرح‌های آبخیزداری مقابله با سیل قرار دارند. دلیل بالا بودن خطر سیل‌خیزی این زیرحوضه، ساختار زمین‌شناسی منطقه است که در قسمت بالادست از سازند گچساران با نفوذپذیری کم و در قسمت پایین‌دست از سازندهای بسیار حساس به فرسایش رسوبات آبرفتی دوران چهارم زمین‌شناسی پوشیده شده‌اند.

Prioritization of Flood Risk in Ganjvan Watershed of Ilam Province using ELECTRE Model

Environmental hazards and dealing with them are among the most important concerns of researchers in the field of environmental planning and crisis management. Among these hazards, flood is one of the most dangerous natural disasters that should be given special attention in crisis management. Therefore, prioritizing sub-basins for watershed management operations considering flood control seems necessary. The study tried  to prioritize the Ganjvan watershed basins in Ilam province to implement flood control management plans against floods using the multi-criteria ELECTRE decision-making method. For this purpose, the studied watershed was divided into five sub-basins of Rizevand, Sarcham Deh Haroon, Sarpetak, Sartang Bijar and Ganjvan. The criteria for prioritization were lithology, slope, height, precipitation, land use and drainage density. The weights of the criteria were obtained based on their entropy model and using the ELECTRE model of watershed sub-basins in the prioritization area. The prioritization map of these sub-basins was then prepared. Flood risk prioritization map in the studied area shows that Ganjvan sub-basin with the highest flood potential has the first priority and Sartang Bijar sub-basin is the second priority to implement flood control watershed management plans.