مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه جرد لیبی (meriones libycus) به‌عنوان مخزن بیماری سالک در ایران

جوندگان بزرگ‌ترین راستۀ پستانداران هستند که جمعیت بسیار بزرگی را بر روی کرۀ زمین تشکیل می دهند و منشا خسارات اقتصادی و بهداشتی فراوان بوده و همچنین به‌عنوان مخزن برخی از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان (zoonosis) مطرح هستند؛ ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری سالک اشاره نمود. هدف از این مطالعه، مدل‌سازی مطلوبیت زیستگاه جرد لیبی به‌عنوان مخزن بیماری سالک جلدی در ایران است. بدین منظور 17 متغیر زیستگاهی شامل دو متغیر توپوگرافی، هفت متغیر اقلیمی و هشت متغیر کاربری اراضی/پوشش زمین به همراه نقاط حضور گونه وارد مدل‌ مکسنت گردید. بر اساس نتایج حاصل از مدل‌سازی نرم‌افزار مکسنت، زیستگاه مطلوب جرد لیبی، مساحتی بالغ‌بر 432094 کیلومترمربع، معادل 29 درصد از سطح ایران را به خود اختصاص داده است. همچنین دو متغیر فاصله از روستاها و شیب زمین بیشترین تاثیر را در فرآیند مدل‌سازی دارا بودند. نقشه مطلوبیت زیستگاه گونه مخزن بیماری نشان داد که بیشترین مطلوبیت زیستگاه در استان‌های هرمزگان، خوزستان، بوشهر و خراسان رضوی قرار دارد. با توجه به آثار روحی و زیان اقتصادی محتمل بر بیماری سالک پوستی و نبود واکسن اثربخش و وجود جوندگان در چرخه بیماری‌زایی، شناسایی مخازن و زیستگاه مطلوب مخازن این بیماری برای انجام اقدامات مدیریتی امری لازم و ضروری است؛ تا سنگ بنایی برای مدیریت هرچه بهتر این بیماری شود.

habitat modeling of meriones libycus as a reservoir of leishmaniasis in iran

rodents are the largest order of mammals with a large population on the earth, causing many economic and health losses. there are rodents as a reservoir of zoonosis. among these diseases, we can mention leishmaniasis. the aim of this study was to model the suitability of libyan jird habitats as a mixture of cutaneous leishmaniasis in iran. for this purpose, 17 general habitat variables out of two topographic variables, seven climatic variables, and eight land use/land cover variables were used as habitat variables to accompany maxent modeling. for this purpose, habitat variables (topography, climate variable, and land use/land cover variable) were entered into maxent modeling as habitat variables. based on the results of maxent software modeling, the libyan jird habitats with an area of 432094 square kilometers, equivalent to 29% of iran, were allocated as their suitable habitats. also, two variables of distance from rural areas and slope had the greatest impact on the modeling process. the habitat suitability maps of the disease reservoir species showed that the highest habitat suitability were found in hormozgan, khuzestan, bushehr and khorasan razavi provinces in this study. considering the possible psychological and economic effects on leishmaniasis and the lack of effective vaccines and the presence of rodents in the disease cycle, it is necessary to identify the reservoirs and suitable habitat reservoirs of this disease in order to come up with good management measures.