پتانسیل فرسایش‌کناره و ناپایداری مجرا در رودخانه حاجی‌عرب بویین‌زهرا - قزوین

جریان آبها، ازجملۀ مهم‌ترین فرآیند‌های سطحی هستند که علاوه بر تغییر و تعیین سیمای عمومی زمین بر نحوه زیست انسان در کره زمین نیز تاثیر دارند. عملکرد سیستمی رودخانه موجب می‌شود، هر‌تغییری در‌مولفه‌های کانال رود‌ بر سایر متغیرها نیز تآثیر بگذارد. فرسایش کناره بنا به دلایلی چون ورود بخشی از رسوبات به جریان رودخانه که از کناره‌های رود تغذیه می‌شوند، تغییر در ابعاد مجرا مانند: عرض و عمق، اثراتی که بر ویژگی‌های الگوی‌رود دارد و مخاطراتی که می‌توانند ‌فعالیت‌های انسانی را تهدید کنند، حائز اهمیت است. هدف از این تحقیق، بررسی ناپایداری و تغییرات مورفومتری مجرا در رودخانه حاجی‌عرب در بوئین‌زهرا از شهرستان‌های استان قزوین است. در این پژوهش پایداری کناره‌رود با استفاده از روش‌های ارزیابی سریع ژئومورفیک (rga) مورد بررسی قرار‌گرفته است. رودخانه‌ مورد نظر درقالب 8 بازه مطالعه شد. با نقشه برداری از مقاطع عرضی و عملیات‌میدانی شاخص‌های پایداری و ناپایداری کناره‌رود ارزیابی شدند. پارامتر‌های موجود درروش شاخص پایداری مجرای رود (csi) درفرآیند بازدیدهای میدانی امتیاز‌دهی شد. بازه‌ها از نظر حساسیت به فرسایش‌کناره طبقه‌بندی شدند که بازه‌های 7 و 8 ناپایدارترین بازه‌ها بودند. همچنین نحوه پراکندگی داده‌ها با استفاده از نمودار جعبه‌ای تعیین شد با توجه به امتیاز‌نسبی، عامل فرسایش ‌کناره و پوشش‌ گیاهی ‌ریپارین موثر‌ترین عوامل در ناپایداری کناره‌های رودخانه حاجی‌عرب تعیین شدند.

bank erosion potential and channel instability in haji arab river located in buin zahra, qazvin

water flow is one of the earth processes that in addition to changing earth surface, affect human’s life. any change in channel properties affects other variables. stream bank erosion is very important because entering a large part of the river sediments through erosion of the river bank changes some parts the river channel such as width and depth. it is also important as it affects the characteristics of river pattern and hazards that threaten people’s lives and properties. the purpose of this study was to investigate the instability and morphometric changes of canal in haji arab river in buin zahra of qazvin province. rapid geomorphic assessment (rga) was used for measuring the stability and morphometric changes in haji arab river. for this purpose 8 reaches were chosen. indices of stability and instability along the bank stream were evaluated using crosssectional mapping and field operations. the parameters of channel stability index (csi) were scored during the field works. the reaches were classified in terms of sensitivity to lateral erosion. the results show that the highly unstable stream banks belong to reaches of 7 and 8. moreover, the distribution of data was determined using a box plot diagram. according to the relative score, it was found that the stream bank erosion and the vegetation of riparine are the most effective factors in the instability of the banks of haji arab river.