ارزیابی مخاطرات دمایی استان خوزستان

استان خوزستان با داشتن پتانسیل‌های بالای طبیعی و انسانی، چالش‌های محیطی بسیاری پیش روی دارد که مخاطرات اقلیمی و پیامدهای آن چون امواج گرمایی، خشکسالی، سیل و ... از مهم‌ترین مظاهر آن است. در پژوهش حاضر با بهره‌گیری از داده‌های دمای سالانه 11 ایستگاه استان طی دوره زمانی 25 ساله (2017-1993) مخاطرات دمایی خوزستان مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. دمای حداکثر روزانه دوره گرم ایستگاه‌های استان از 15 اردیبهشت‌ماه (5 می) تا 15 مهرماه (5 اکتبر) طی یک دوره 156 روزه برای هرسال و مجموعاً برای 24 سال معادل روز 3744=(24*156) برای هر ایستگاه استخراج شد و ماتریس داده‌های خام دمای حداکثر روزانه آماده‌سازی شد. در ادامه جهت تشخیص روزهای گرم، خیلی گرم و ابر گرم، میانگین و انحراف معیار بلندمدت داده‌های کل ایستگاه‌ها طی دوره 3744 روزه محاسبه و شاخص استاندارد شده دمای حداکثر روزانه برای همه ایستگاه‌ها محاسبه گردید. روزهای با ناهنجاری مثبت شاخص بیش از 1.5 تحت عنوان روزهای ابر گرم (بیش از 48.3 درجه)، روزهای با ناهنجاری شاخص بین 1 تا 1.5 تحت عنوان روزهای خیلی گرم (46.6 تا 48.3 درجه) و روزهای با ناهنجاری شاخص کمتر از 1 تحت عنوان روزهای گرم (43.28 تا 46.6) تعیین شد. در ادامه اعمال تحلیل خوشه‌ای به روش پایگانی انباشتی بر روی ماتریس داده‌های دمایی 11* 3744 و ترسیم نقشه پهنه‌بندی با استفاده از (gis)، چهار پهنه مخاطره‌آمیز دمایی (کم مخاطره، مخاطره متوسط، ُپرمخاطره و بسیار ُپرمخاطره) را در استان آشکار نمود. الف) ناحیه کم مخاطره: با روند شمالغربی-جنوبشرقی استان شامل سرزمین‎های کوهستانی و نسبتاٌ مرتفع که بر روی ارتفاعات زاگرس در منتهی‌الیه شرق و شمالشرقی؛ ب) ناحیه متوسط مخاطره: شامل کمربند کم ارتفاع مجاور رشته‌کوه زاگرس در جنوبشرق؛ شرق و شمالی؛ ج) ناحیه زیاد مخاطره: در برگیرنده سرزمین‎های کم‎ارتفاع مرکزی، شرقی و غربی استان؛ د) ناحیه پرمخاطره: که بیشتر مناطق مرکزی و غربی خوزستان را در بر می‌گیرد.

temperature hazards assessment of khuzestan province

in this study, to evaluate the temperature hazards of khuzestan province, first the matrix of maximum daily temperature data for the warm period of the year of the stations from may 15 to october 6 (156 days) for a total of 24 years (20132017) is equivalent to 3744 days was extracted. in order to distinguish hot, very hot, and super hot days, the average and longterm standard deviation of the total station data during the period of 3744 days were calculated and the standardized maximum daily temperature index was calculated for all stations. days with an index anomaly of less than 1, between 1 to 1.5 and more than 1.5 were designated as hot, very hot and super hot days, respectively. the application of cluster analysis by cumulative stacking method on the temperature data matrix of 3744*1144 and drawing a zoning map using (gis), showed four temperature risk zones (low risk, medium risk, high risk, and very high risk) in the province: 1) low risk area: with the northwestsoutheast trend of the province, including mountainous and relatively highlands, which are located on the zagros highlands at the eastern and northeastern extremities; 2) medium risk zone: low altitude belt adjacent to zagros mountain range in the southeast, east and north; 3) highrisk area: lowlying central, eastern and western lands of the province; 4) very highrisk area: most of the central and western regions of khuzestan.