ارزیابی خطر فرسایش خاک در کاربری‌های اراضی با استفاده از معادله اصلاح شده جهانی فرسایش خاک (مطالعه موردی: حوضه آبریز سیکان)

نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه، تابع شرایط اقلیمی، پستی‌وبلندی زمین، خاک و کاربری اراضی است که در این میان اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش موثر انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. در این پژوهش با استفاده از معادله جهانی فرسایش خاک و با بهره گیری از تصاویر ماهواره ای سنتینل 2، میزان فرسایش خاک در کاربری های مختلف حوضه آبریز سیکان برآورد گردید. ابتدا هر یک از لایه های r (عامل فرسایندگی بارندگی)، k (عامل فرسایش‌پذیری)، ls (عامل توپوگرافی) و p (عامل حفاظت خاک) و تحلیل های مرتبط با آن در نرم‌افزار arc gis تهیه شدند. از تصاویر سنجنده ماهواره sentinel 2 نیز جهت تهیه عامل پوشش گیاهی (c) و کاربری های اراضی حوضه در محیط envi 5.3 استفاده گردید. نتایج نشان داد میزان کل فرسایش در حوضه برابر با 12811004 تن در سال و میانگین فرسایش برابر 17.62 تن در هکتار در سال است. در بین کاربری ها، مراتع متوسط با میانگین فرسایش 27.98 تن در هکتار در سال بیشترین و مناطق کشاورزی آبی و مسکونی به ترتیب با میانگین فرسایش 0.43 و 0.44 تن در هکتار در سال کمترین فرسایش را نشان دادند. در بین عوامل تاثیر گذار در هدر رفت خاک حوضه، عامل ls با همبستگی 0.9= r بیشترین سهم به خود اختصاص داد. بر اساس طبقه بندی هدر رفت خاک، 42 درصد از حوضه با مقادیر بالاتر از 16 تن در هکتار در سال در وضعیت شدیدی از لحاظ هدر رفت خاک قرار دارند که اجرای عملیات های حفاظت خاک و آبخیزداری به‌منظور جلوگیری از تخریب خاک و تقویت پوشش گیاهی به‌ویژه در بالادست حوضه بیش از پیش ضرورت و اهمیت می یابد.

Assessment of soil erosion risk in land uses using Revised Universal Soil Loss Equation (Case Study: Sikan Basin)

In this study, quantitative assessment of soil erosion and sediment was done using the famous RUSLE model in the framework of GIS and remote sensing technology. The results showed the erosion values ​​of the basin vary from 0.001 to 257 (t ha1y1) at the pixel level and the average erosion in the study basin is 17.62 (t ha1y1). Medium rangelands have high average erosion values for two reasons; One is due to the steep slope and consequently the runoff speed in the destruction and transport of particles, which intensifies the role of LS factor and weakens the vegetation factor and the other is the high values of precipitation, which shows the role of rain erosion factor (R). Classification of erosion values showed that about 42% of the study basin with value higher than 16 (t ha1y1) is in a severe situation in terms of soil loss. Therefore, due to the erosion situation in the study basin, the role of watershed management, soil protection, and watershed management operations with a focus on the upstream basin and in areas with high slopes is more necessary.