مقایسه‌ی برخی روش‌های میان‌یابی زمین‌آماری و قطعی در برآوردن عمق آب زیرزمینی (مطالعه‌موردی: دشت ایرانشهر-بمپور)

در این تحقیق برخی روش های میان یابی برای تخمین عمق آب زیرزمینی دشت ایرانشهر بمپور در سه مقطع زمانی 1382، 1386 و 1391 در ماه‌های اردیبهشت و مهر مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های عمق آب مربوط به 42 تا 48 حلقه چاه موجود در سطح دشت بودند. روش های مورد استفاده شامل کریجینگ معمولی (ok)، کریجینگ عام (uk)، وزن‌دهی عکس فاصله (idw)، توابع پایه شعاعی (rbf) و چند جمله‌ای محلی (lpi) بودند. برای ارزیابی عملکرد روش‌ها، از فن اعتبارسنجی متقابل و معیارهای آماری ضریب تبیین (r2)، جذر میانگین مربعات خطا (rmse)، و میانگین انحراف خطا (mbe) استفاده شد. نتایج تحلیل آماری حاکی از بالا بودن واریانس و ضریب تغییرات عمق آب زیرزمینی و افزایش متوسط عمق آب در طی سال های گذشته، بویژه از سال 1382 تا 1386 به دلیل وقوع خشکسالی بوده اند. برای تشخیص روند از ترسیم نیم تغییرنمای جهت دار عمق آب زیرزمینی در هر دوره استفاده شد. روش uk با مدل کردن رویه روند با استفاده از چندجمله ای های درجه 1 و 2 و مقایسه مدل های مختلف نیم تغییرنما مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج ارزیابی متقابل از بین روش‌های زمین‌آماری (ok و uk)، روش ok برای سال‌های 82 و 91 با مدل نیم تغییرنمای کروی، و روش uk با مدل نیم تغییرنمای‌ jbessel و درجه روند 2 و 1 به ترتیب برای اردیبهشت و مهر 86 بالاترین دقت را داشتند. از طرفی، نتایج ارزیابی متقابل، نشان دادند که از بین تمامی روش های میان یابی به کار گرفته شده، روش قطعی lpi با rmse برابر با 6/94، 5/87 و 8/65 متر به ترتیب برای اردیبهشت ماه سال های 1382، 1386، و 1391 و 6/86، 6/54 و 8/68 متر به ترتیب برای مهرماه سال های 1382، 1386 و 1391 بهترین روش میان‌یابی بوده است. نقشه‌های پهنه‌بندی به دست آمده حاکی از افت سطح آب زیرزمینی، و وقوع بحران آب در سال های اخیر در سطح منطقه می‌باشد، بنابراین، به منظور استفاده بهتر از منابع آب و دسترسی به کشاورزی پایدار در منطقه، بایستی راهکارهای مدیریتی از جمله کنترل برداشت، تغییر الگوی زراعی و دگرگونی روش‌های آبیاری در نظر گرفته شوند.